Zeldzame grote hoefijzerneus terug in Limburg

In Zuid-Limburg zijn mergelgroeven heel belangrijke overwinteringsplekken voor veel vleermuizen, waaronder enkele zeldzame soorten. In mergelgroeven is de temperatuur zeer stabiel, wat het een ideale plek maakt voor vleermuizen. Hier hangen ze maandenlang in winterslaap, soms diep verborgen in spleten en gangen. Ook de grote hoefijzerneus (Rhinolophus ferrumequinum) heeft dit soort plekken nodig om te overwinteren. Beide waarnemingen zijn dan ook gedaan bij de ingangen van groeven.

Twee waarnemingen met geluid

De eerste waarneming werd gedaan door medewerkers van EcoResult, die uit interesse op zoek waren naar bijzondere soorten. Tijdens hun onderzoek bij de ingang van een groeve in Zuid-Limburg werd niet direct een grote hoefijzerneus herkend, maar later bleek deze tot grote verrassing op een geluidsopname te staan.

De tweede waarneming werd gedaan met opname-apparatuur die gedurende 2 weken bij de ingang van een grote groeve in het Geuldal geplaatst is. Bij dit project doen Aquila Ecologie, Hans Weinreich en Arjan Boonman in opdracht van de provincie Limburg onderzoek naar het tellen van vleermuizen in afgesloten mergelgroeven met behulp van passieve geluidsrecorders en herkenning met AI. Ook hier was de verrassing groot om deze zeer zeldzame soort op de geluidsopnamen tegen te komen.

In de aankomende VLEN Nieuwsbrief van de Zoogdiervereniging (nr. 91) zijn de waarnemingen uitgebreider beschreven, met daarbij een overzicht van waarnemingen in het buitenland dicht bij de grens.

Het bijzondere geluid van de grote hoefijzerneus

Bij beide waarnemingen werd de grote hoefijzerneus dus herkend op basis van zijn geluid. Alle vleermuizen in Nederland gebruiken ultrasoon geluid – geluid dat te hoog is voor het menselijk gehoor – om hun weg en prooi te vinden. Met de precieze hoogte, lengte en afwisseling in dit geluid kan in veel gevallen de soort worden bepaald. Bij de grote hoefijzerneus is dit zeker het geval: het geluid is uitzonderlijk en nergens mee te verwarren.

Gaat de grote hoefijzerneus zich vestigen?

Waarschijnlijk zijn de waarnemingen die in Zuid-Limburg gedaan zijn van avontuurlijke individuen en is er nog niet echt een populatie van de grote hoefijzerneus in Zuid-Limburg. De soort komt echter in België dicht over de grens ook steeds vaker voor, dus het is zeker mogelijk dat we dit mooie dier in de nabije toekomst definitief als nieuwkomer kunnen verwelkomen.

Tekst: Anne Krediet
Foto's: Johann Prescher