Scabiosa columbaria. Duifkruid

Herstel van Duifkruid in Overijssel

FLORON, Provincie Overijssel
19-AUG-2021 - In Overijssel speelt het project 'Condities voor Soorten op Orde' dat gericht is op de sterk bedreigde soorten. Voor dertien plantensoorten vindt specifiek onderzoek plaats, of zijn praktische experimenten gestart. Duifkruid is één van de soorten met een experimentele aanpak met als doel behoud en uitbreiding van haar areaal. Herstel vindt plaats door beheer, uitleg van maaisel en gerichte inzaai.

Duifkruid in Overijssel

Duifkruid komt vanouds voor op IJsseldijken tot bij Zalk en bereikte haar noordgrens in Nederland bij Vollenhove. In het Vechtdal beperkt haar aanwezigheid zich tot de omgeving van Zwolle. In oktober 2008 werd in een nieuw natuurgebied bij het Voorsterbos maaisel uitgelegd afkomstig van een grote groeiplaats op de begraafplaats Bergklooster. De verwachting was dat met uitgelegde maaisel vooral grassen zouden kiemen, maar het tegenovergestelde gebeurde. Hier groeide de Duifkruidpopulatie binnen twaalf jaar uit tot een populatie van circa 75.000 planten. Het experiment toonde aan dat op een basenrijke, schrale grond de soort goede kans van slagen heeft en zelfs tot enige 'woekering' in staat is. 

Behoud van bestaande groeiplaatsen

De voor Duifkruid gestelde doelen voor behoud en uitbreiding beginnen ook bij deze soort met het behoud van de bestaande groeiplaatsen. Deze lagen vanouds op de IJsseldijken tussen Deventer en Wijhe met een noordelijke vindplaats op de Zalkerdijk. Al deze dijken worden sinds de jaren negentig door het waterschap ecologisch beheerd. Soms betekent dit maatwerk: waar mogelijk worden de vegetaties ontzien en waar dit niet mogelijk is, worden verspreid plaggen uitgestoken en in depot gelegd en voldoende nat gehouden om later te worden teruggezet. De populatie op de IJsseldijk bij Welsum is er na de dijkverzwaring in de jaren negentig sterk op vooruit gegaan, omdat het beheer werd vervangen door ecologisch beheer van het Waterschap Veluwe.

Buitendijkse kansen

Buitendijkse populaties komen amper voor. Het herstel van de buitendijkse Koeweide bij Zalk blijkt een groot succes, mede dankzij de uitleg van maaisel uit het natuurgebied Cortenoever. Hier ontwikkelt zich een rivierduingrasland met veel Sikkelklaver en Geel walstro. Duifkruid neemt hier gestaag toe. Ook een aantal andere ingebrachte soorten doen het goed zoals Wilde averuit en Tripmadam.

Kansen zijn er ook langs de oude Zuiderzee. Hier lagen en liggen lage duintjes langs het Vollenhovermeer, Kadoelermeer en Zwarte meer. Met aanvullende maatregelen (het opbrengen van schelphoudend zand) zijn er kansen voor Duifkruid.

Stedelijk gebied

In Zwolle is geëxperimenteerd met Duifkruid als tegelplant. Dat blijkt heel goed te werken. Zaden kiemen gemakkelijk en twee jaar later staan de planten in volle bloei. Het probleem is wel dat dergelijke planten tussen de stoeptegels niet passen in het huidige beleid om de stoepen 'schoon' te houden. Eigenlijk is de soort op elke stoep in elk Nederlands dorp of stad te krijgen, als de planten maar in de volle zon staan en alle ruimte krijgen. De vraag is of je dergelijke stoepplanten moet stimuleren in heel Nederland. Het advies is dat alleen te doen binnen het natuurlijk verspreidingsgebied.

Lees het volledige artikel over het herstel van Duifkruid in Overijssel in het speciale themanummer van Planten (pdf; 3,1 MB). (tekst gaat verder onder foto)

Duifkruid in stedelijke omgeving

Natuur voor Elkaar

Binnen de provincie Overijssel speelt sinds 2018 het project Condities voor Soorten op Orde, onderdeel van het provinciebrede programma Natuur voor Elkaar, dat gericht is op de sterk bedreigde soorten. Dit noemen we aandachtsoorten. De volledige lijst met 114 Overijsselse aandachtsoorten is te vinden op de website van Natuur voor Elkaar. Hier lees je wat het programma nog meer doet om natuur te versterken en dichter bij mensen te brengen. Zie wat jij kan doen, ga voor groen!

Tekst: Piet Bremer, provincie Overijssel
Foto's: Mark Zekhuis, Saxifraga; Piet Bremer, provincie Overijssel