Cocktail aan pesticiden bezorgt hommelkolonies zware kater

Bericht uitgegeven [land] op [publicatiedatum]

Hommels uit kolonies die worden blootgesteld aan twee veel gebruikte pesticiden (een neonicotinoïde en een pyrethroide) gaan veel minder vaak op pad om voedsel te verzamelen en raken veel vaker de weg kwijt. Dit zorgt ervoor dat de grootte en voortplantingssucces van de kolonies drastisch afneemt. Dat blijkt uit een onderzoek van de University of London dat onlangs werd gepubliceerd in het vaktijdschrift Nature. De aanwijzingen dat de malaise onder bijen en hommels op zijn minst mede wordt veroorzaakt door overmatig gebruik van pesticiden, nemen dus toe.

Hommels komen in contact met pesticiden bij het verzamelen van stuifmeel en nectar van gewassen. In deze studie wordt voor het eerst aangetoond in veldomstandigheden hoe een combinatie van bestrijdingsmiddelen negatieve gevolgen heeft voor het voortbestaan van volledige hommelkolonies.

Voor individuele hommels zijn de gebruikte dosissen in de meeste gevallen niet meteen dodelijk. Maar omdat de pesticiden het gedrag van de hommels veranderen, gaat de kolonie er als geheel wel op achteruit. Het is de eerste maal dat de link tussen de impact van pesticiden op individueel gedrag van hommels en koloniesucces wordt bestudeerd.

In het onderzoek in Nature staat het bestrijdingsmiddel imidacloprid centraal. Dat is een erg populair neonicotenoide in de akkerbouw en wordt vaak met honingbijensterfte in verband gebracht. Het tweede pesticide in de studie was het veelgebruikte lambda-cyhalothrin. Tijdens het vier weken durende experiment stierven twee van de tien hommelkolonies die aan een combinatie van beide bestrijdingsmiddelen werden blootgesteld.

Ook wanneer de pesticiden apart werden toegepast bracht dat schade toe aan de kolonie. Hommels die in contact kwamen met imidacloprid of een combinatie van de twee stoffen trokken er minder op uit op zoek naar nectar en stuifmeel. Ook de efficiëntie van hun voedselvluchten liet te wensen over. Daarenboven bleven ze langer onderweg en raakten ze vaker 'verloren'. Hierdoor moet de kolonie meer inzetten op werksters die buiten het nest verblijven en worden minder taken uitgevoerd in het nest zoals de verzorging van het broed. Of de blootstelling aan de pesticiden ook een gevolg heeft voor het overleven van de koningin in de winter, werd in deze studie niet onderzocht.  Wel blijkt uit eerdere studies dat kolonies behandeld met imidacloprid minder koninginnen voortbrengen. Bij hommels is de koningin de enige die de winter overleeft.

Hommels spelen een belangrijke rol bij de bestuiving van gewassen. Ze zijn ijveriger dan honingbijen: ’s ochtends gaan ze vroeger aan de slag en ze werken langer door. Met hun lange en dichte beharing zijn ze ook in staat om bij koude of regenweer te bestuiven, in tegenstelling tot honingbijen.

Het belang van insecten voor de bestuiving van landbouwgewassen en wilde planten kan moeilijk worden overschat. Zowat 84% van de 264 landbouwgewassen in Europa en een veelvoud aan wilde planten zijn afhankelijk van insecten voor hun bestuiving. De economische meerwaarde van bestuiving wordt geschat op zo'n 153 miljard dollar per jaar.

Afgelopen zaterdag debatteerden meer dan 200 imkers en natuurliefhebbers in Mechelen over de problematiek van wilde bijen en hommels op de studiedag 'Bijen in nood, samen naar oplossingen'. Ook daar bleek dat dringend maatregelen nodig zijn om de achteruitgang van het bijenbestand een halt toe te roepen.

Tekst: Joris Gansemans, Natuurpunt Communicatie & Jens D'Haeseleer, Natuurpunt Studie
Foto's: Henk Wallays