Nieuw vlindertje voor België heeft bolwerk in centrum Kuurne

Bericht uitgegeven door Natuurpunt Educatie [land] op [publicatiedatum]

Sinds het begin van de maand is België een vlindersoort rijker: de dikkopmot Enolmis acanthella. Dat nieuwe kleine micro-nachtvlinders aan de Belgische lijst worden toegevoegd, gebeurt bijna met de regelmaat van de klok. Maar deze dikkopmot is toch een bijzonder geval en Kuurne-centrum blijkt een heuse populatie te herbergen!

De Belgische vlinderlijst telt intussen meer dan 2500 soorten, waarvan de overgrote meerderheid nachtvlinders zijn. Van die ‘motten’ zijn de families met kleinere soorten, de zogeheten micro-nachtvlinders, talrijker dan de macro-motten. Precies in die grote groep van de micro-nachtvlinders gebeuren nog geregeld nieuwe ontdekkingen, veelal omdat de herkenning van die minuscule vlindertjes specialistenwerk is. Maar niet zo met Enolmis acanthella: ondanks zijn geringe grootte (ca. 15 mm spanwijdte) is het een diertje met een opvallende vleugeltekening. Precies dat maakt hem onmiskenbaar en  een buitenbeentje onder de dikkopmotten, een kleine familie van hoofdzakelijk lastig herkenbare, bruine soorten waarvan in ons land 15 soorten voorkomen.

Toen Free Claerbout op 2 juli in zijn vlinderval zo’n bont exemplaar aantrof, kon hij het niet meteen thuisbrengen. Deze soort wordt niet besproken of afgebeeld in de Engelse veldgidsen die de meeste vlinderaars gebruiken, wat de zoektocht er uiteraard niet makkelijker op maakte. Nadat de vlinder als “microvlinder onbekend” op waarnemingen.be belandde, werd hij door de admins benoemd als Enolmis acanthella.

Een heel grote verrassing was de verschijning van deze soort dikkopmot niet: al jaren was deze soort vanuit het zuiden aan het oprukken en al sinds 1991 had de soort populaties in het Groothertogdom Luxemburg en sinds 1999 in Duitsland. Je zou dan verwachten dat dit vlindertje eerst in de provincie Luxemburg gezien zou worden, maar niet dus. Al scheelde het niet veel: één dag na het exemplaar van Kuurne, werd Enolmis acanthella in Autelbas (Luxemburg) gefotografeerd. In de daaropvolgende week werden exemplaren in Genk en Baasrode gezien, en dook de soort opnieuw op in Autelbas en Kuurne. Op die laatste plek werd hij al op 6 nachten gevangen, met zelfs een maximum van 7 exemplaren op 17 juli. Dat wijst op een lokale populatie: wellicht is de soort vorig jaar al in Vlaanderen gearriveerd.

De rupsen van deze dikkopmot leven van korstmossen die onder andere op rotsen en muren groeien. In Luxemburg werd het massaal voorkomen van rupsen op gevels al vastgesteld. Hiermee zijn we bij een opvallende gelijkenis beland met een andere, vrij nieuwe nachtvlinder: het Vaal kokerbeertje. Die soort dook enkele jaren geleden voor het eerst op in Kuurne en Harelbeke en veroorzaakte er een ware ‘rupsenplaag’. Intussen heeft het Vaal Kokerbeertje zijn leefgebied vanuit Kortrijk al tot in het Gentse uitgebreid. Twee korstmosgebonden nachtvlinders die vanuit het Kortrijkse Vlaanderen (gaan) veroveren: opvallend (en moeilijk te verklaren)!

Enolmis acanthella heeft nog geen Nederlandse naam. ‘Korstmosdikkopmot’ lijkt een logische, al mag ook het wat poëtischer zijn. Wat dacht u van Muurhermelijntje? Wie een goede suggestie heeft, mag het ons laten weten!

Tekst: Wim Veraghtert, Natuurpunt Educatie
Foto's: Free Claerbout