Boer zoekt Vleermuis: vleermuiskast op paal in Eindhoven

Bericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging [land] op [publicatiedatum]

Toen de hoogwerker aan kwam bij Philips Fruittuin de Wielewaal in Eindhoven kon een nieuw type vleermuiskast in de grond worden gezet. Een paal van 6 meter lang en 16 centimeter in diameter met een grote vleermuiskast van ongeveer 60 kilogram. Het had wat voeten in de aarde, maar aan het eind van de dag stond de paal als een huis.

Met het project ‘Boer zoekt vleermuis’ stimuleren vijf Brabantse boeren de vleermuizen op hun bedrijven, met ondersteuning van CLM, Bureau van de Zoogdiervereniging en Vleermuiswerkgroep Noord-Brabant. Vleermuizen zijn niet alleen mooi maar ook nuttig. Ze eten duizenden, vaak ook schadelijke, insecten per nacht. In stallen kunnen ze vliegen wegvangen en in de boomgaard allerlei motten en kevers die het fruit belagen. Liever vleermuizen inzetten dan gewasbeschermingsmiddelen.

Plaatsing kast
63 kasten en twee andere vleermuisvoorzieningen zijn de afgelopen winter geplaatst op de bedrijven. De paalkast voor vleermuizen had letterlijk en figuurlijk de meeste voeten in de aarde. Na een dag hard werken stond de paal stevig in de grond en het vleermuishuis vijf meter boven de grond. Eigenaar van de Philips Fruittuin is in zijn nopjes. Carlos Faes: “Ik ben er erg blij mee. Gezien onze inspanningen op het bedrijf om zo duurzaam mogelijk te telen past zo’n vleermuizenkast natuurlijk schitterend. De kast staat op tien meter afstand van vleermuisvriendelijke straatverlichting. Het heeft een toegevoegde waarde voor de vleermuizen en een educatieve functie op ons bedrijf. Het plaatje is nu compleet.”

Vleermuispaalkast
In Nederland worden vleermuiskasten al langere tijd gebruikt, maar vleermuiskasten op een paal worden nog niet veel gebruikt. Een voordeel van paalkasten is dat zij kunnen worden toegepast zonder dat er huizen of bomen in de buurt zijn, zoals wel bij de andere typen vleermuiskasten nodig zijn.

De paalkast bestaat uit vier onderdelen: twee kant-en-klaar verkrijgbare kasten en een verbindingskast. De drie kasten worden afgedekt door een ‘zoldertje’ met zwarte dakpannen. De verbindingskast en het zoldertje zijn op maat gemaakt door een timmerman. In tegenstelling tot veel andere paalkasten heeft deze paalkast twee houtbetonnen kasten. Uit andere projecten is bekend dat vleermuizen van houtbetonnen kasten houden. Het zoldertje zal in de zon warm worden door het gebruik van zwarte dakpannen. Vleermuizen houden in de zomer van warmte.

De kast kan woonruimte bieden voor verschillende soorten vleermuizen zoals de gewone grootoorvleermuis, gewone en ruige dwergvleermuis en de laatvlieger. Vooral die laatste is van belang voor de fruitteelt: ze eet graag kevers en juist die berokkenen de fruitteelt veel schade. Voor laatvliegers zijn nog weinig succesvolle kasten bekend.

Monitoring
Vorig jaar zijn de vleermuizen geïnventariseerd door vrijwilligers van de lokale vleermuizenwerkgroep. Ook heeft een automatische vleermuisdetector gedurende vier nachten per bedrijf opnames gemaakt van de geluidspulsen van overvliegende vleermuizen. In totaal zijn zeven soorten vleermuizen waargenomen. Op een van de bedrijven was de ingekorven vleermuis gezien, een voor Noord-Brabant bijzondere soort. We zijn benieuwd wat er dit jaar wordt aangetroffen, vooral in de paalkast.

Boer zoekt Vleermuis
Het praktijknetwerk ‘Boer zoekt vleermuis’ wordt financieel mogelijk gemaakt door het Ministerie van Economische Zaken, Europese Unie, ASN Bank, Prins Bernhard Cultuurfond en Van der Hucht De Beukelaar Stichting. De uitvoering is in handen van CLM en het Bureau van de Zoogdiervereniging, ondersteund door de Vleermuiswerkgroep Noord-Brabant.

Dankwoord
Erik Korsten (Bureau Waardenburg) heeft het eerste idee van kant-en-klare kasten op een paal aangeleverd, dat vervolgens door Jan Eikelboom verder is uitgewerkt met input van het vleermuisteam van het Bureau van de Zoogdiervereniging. Vervolgens heeft timmerman Kees Beijers het geheel vakkundig vormgegeven.

Tekst: Joost Lommen en Adriaan Guldemond, CLM en Marcel Schillemans, Zoogdiervereniging
Foto's: Rob Koelman