violetblauwe gordijnzwam - Hans Vermeulen

Nieuwe gordijnzwam voor Vlaanderen ontdekt in Zelem

11-SEP-2014 - Bij het Lobos in Zelem werd tijdens een excursie van Natuurpunt Educatie en Bezoekerscentrum ‘t Vloot een violetbruine gordijnzwam gevonden. Het gaat om de eerste waarneming van de zwammensoort in Vlaanderen.

Bericht uitgegeven door Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]

Bij het Lobos in Zelem werd tijdens een excursie van Natuurpunt Educatie en Bezoekerscentrum ‘t Vloot de Violetbruine gordijnzwam gevonden. Het gaat om de eerste waarneming van de zwammensoort in Vlaanderen.

Tijdens een cursus rond eetbare en giftige planten merkte Hans Vermeulen van Natuurpunt Educatie een groep plaatjeszwammen met een opvallende violetbruine hoed op. Ze bevonden zich in een dreef van Amerikaanse eiken, vlak bij het Lobos en de spoorlijn Diest-Hasselt in Zelem. Op dezelfde locatie werden ook een reeks russula’s, boleten en de zeldzame Gezoneerde stekelzwam ontdekt.

De eerste waarneming van de zeldzame Violetblauwe Gordijnzwam vond plaats vlakbij het Lobos en de spoorlijn Hasselt-Diest (Foto: Hans Vermeulen)

Gordijnzwammen (Cortinarius) zijn symbionten die je herkent aan roestbruin sporenpoeder en een spinragachtig ‘gordijn’ dat de hoed met de steel verbindt. Veel mycologen worden niet meteen vrolijk bij het zien van zo'n gordijnzwam. De paddenstoelen hebben de reputatie lastig (of soms onmogelijk) te determineren te zijn. De Violetbruine gordijnzwam (Cortinarius balteatocumatilis) behoort tot de groep van de smeerhoeden (Phlegmacium), en die herken je aan hun stevige gestalte en kleverige hoed. Onder de microscoop werd duidelijk dat de paddenstoel tot de sectie van de Variecolores behoort door de aanwezigheid van amandelvormige en spoelvormige sporen.

Het is de eerste keer dat de Violetbruine gordijnzwam in Vlaanderen is waargenomen. In Nederland werd de soort wel al eerder gevonden, maar ook daar zijn maar enkele vindplaatsen bekend. Het is merkwaardig dat de paddenstoelensoort samenleeft met Amerikaanse eik, een exoot. Bovendien zijn er in die dreef nog andere zeldzame zwammen te vinden. Amerikaanse eik in dreven vormt geen probleem voor paddenstoelen, omdat het bladstrooisel daar niet ophoopt. In aaneengesloten bospercelen zorgt de exoot daarentegen voor een slecht afbrekende strooisellaag die voor verzuring en verruiging zorgt waardoor er weinig paddenstoelen te vinden zijn. Veel paddenstoelen die in symbiose leven met Zomereik, kunnen dat ook met Amerikaanse eik.

Bijna alle gordijnzwammen van het subgenus Phlegmacium zijn zeldzaam of zeer zeldzaam in Vlaanderen. De meeste soorten groeien op kalkrijke bodems en zijn beperkt tot de regio rond Brussel. De Violetbruine gordijnzwam is een soort van humus- en voedselarme zandbodems. De bodem van de dreef waar de zeldzame paddenstoel gevonden is, is dus wellicht voedselarm.

Tekst: Hans Vermeulen, Natuurpunt Educatie
Foto’s: Hans Vermeulen