Steeds minder uitgegroeide Cantharellen in drukbezochte natuurgebieden

De officiele naam is Hanenkam (Cantharellus cibarius, RL; Gevoelig), maar hij staat bij het grote publiek veel meer bekend onder de handelsnaam "Cantharel" die de supermarkt hanteert. In Nederland komen zes soorten Cantharellen voor, waaronder de Hanenkam. Bezoekers van natuurgebieden klagen erover dat er tegenwoordig zo weinig mooi uitgegroeide Hanenkammen te zien zijn in de bossen. Sommige suggereren zelfs dat het komt door een toenemende milieuverontreiniging in Nederland. De Hanenkam wordt door de gemiddelde bezoeker ervaren als een paddenstoel die nauwelijks groter wordt dan circa vier centimeter.

Vroeger

Sommige ouderen onder ons kunnen zich de weelde van de vijftiger jaren nog wel herinneren. Het kon toen gebeuren dat je als kind erop uit werd gestuurd om Hanenkammen te halen. Niet in de buurtsuper maar in het naburige bos. De overdaad aan Hanenkammen kon niet op, zo werd gedacht. De bosgrond leek op gezette tijden wel gestoffeerd met Hanenkammen. De jongeren van tegenwoordig kunnen zich zulke grote hoeveelheden Hanenkammen nauwelijks voorstellen. Als je de kennis van eetbare paddenstoelen niet van je ouders had meegekregen, durfde je het niet aan om in het bos paddenstoelen te plukken. Nederlanders hebben traditioneel niet veel op met het zoeken naar eetbare paddenstoelen zoals dat wel het geval is in de Oost-Europese landen. Daar wordt de kennis van kindsbeen af met de papalepel ingegoten. Door verzuring en vermesting vanaf de jaren zestig is het bergafwaarts gegaan met de Hanenkam.  Tegenwoordig worden Hanenkammen als een seizoensgebonden "product" in bijna elke supermarkt te koop aangeboden. Dat zijn geen gekweekte Hanenkammen, want ze kunnen (nog) niet worden gekweekt. Hanenkammen van de super komen uit de bossen van landen waar ze nog wel in overvloed worden gevonden zoals Frankrijk, delen van Duitsland, Belgische Ardennen, Spanje en de Oost-Europese landen. 

Hanenkammen in toenemende mate herkend

Omdat Hanenkammen samen met het Eekhoorntjesbrood behoren tot de meest bekende eetbare paddenstoelen van Nederland worden ze het meest geplukt. Niet alleen door de uitdijende groep van georganiseerde wildplukkers maar ook door een toenemend aantal gelegenheidsplukkers die Hanenkammen herkennen. De Hanenkam of Cantharel wordt door zijn fruitige geur en enigzins peperige smaak culinair nu eenmaal hogelijk gewaardeerd en tegenwoordig door brede lagen van de bevolking herkend. Het valt dan ook niet mee om er van af te blijven als je het geluk hebt om een grote groep kakelverse en mooi uitgegroeide Hanenkammen tegen te komen. Zelfs een enkel groot exemplaar wordt nog verzameld. Omdat er wetenschappelijk is bewezen dat plukken niet schadelijk is voor de geplukte paddenstoelen in kwestie is het gewetensbezwaar tegen plukken bij veel mensen verdwenen. Over het verlies aan natuurbeleving bij niet-plukkers kan echter niet te lichtvaardig worden gedacht. Het gemis aan mooie Hanenkammen in de drukst bezochte delen van natuurgebieden wordt door sommige bezoekers wel degelijk gevoeld.

Plukdruk te groot

Vooral in de buurt van druk bezochte bezoekerscentra zijn nog nauwelijks Hanenkammen te vinden die de 4 centimeter te boven gaan. Dat komt omdat de grotere exemplaren steevast door een passant worden geplukt. In Nederland komen de meeste Hanenkammen gewoon langs lanen en bospaden voor en nog maar zelden in de bossen zelf zoals dat vroeger het geval was. Ook al mag je niet buiten de paden komen, dan kun je nog wel bij de Hanenkammen. 's Ochtends vroeg, en dan vooral op een doordeweekse dag met minder bezoekers, maak je nog de meeste kans om mooie Hanenkammen te zien. Vooral op mossige plaatsen in bermen met zijn favoriete waardboom de Zomereik. In verderaf gelegen delen van natuurgebieden die minder worden bezocht maak je een grotere kans op mooie uitgegroeide Hanenkammen, maar ook hier wordt het minder vanwege het toenemende aantal plukkers die weten waar de mooie exemplaren kunnen worden gevonden.

Tekst en foto's: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging