Grotere klimaatschommelingen in Noordpoolgebied

Dat kan de stijgende temperatuurtrend door de toename van CO2 en andere broeikasgassen over periodes van meer dan tien jaar tijdelijk versterken of afzwakken. Dit blijkt uit simulaties met het mondiale klimaatmodel EC-Earth voor een verdubbeling van het CO2-gehalte.

De wereldgemiddelde temperatuur is in de afgelopen decennia voornamelijk gestegen door versterking van het broeikaseffect door de mens. Deze temperatuurstijging is het gevolg van de toename van atmosferisch CO2 en andere broeikasgassen. De temperatuur neemt echter niet overal op aarde in dezelfde mate toe maar stijgt sneller in het Noordpoolgebied en vertoont bovendien variaties die daar veel groter zijn dan elders. Voor het klimaat en de leefomstandigheden in het Arctisch gebied is deze versterkte opwarming en variabiliteit heel belangrijk. De grootschalige weerpatronen passen zich hierop aan waardoor ook het weer op de gematigde breedten, waaronder Nederland, verandert.

Arctische klimaatveranderingen kunnen in de rest van de wereld leiden tot een toename van extreem weer, zoals hitte- en koudegolven, droogte en overstromingen.
In het huidige klimaat vinden we de grootste temperatuurvariaties in de Barentszzee. Volgens modelberekeningen schuift het gebied met maximale variaties bij verdere opwarming noordwaarts naar het centrale deel van de Arctische Oceaan. Dit is het gevolg van de noordwaartse opschuiving van de zee-ijsrand (waar het zee-ijs aan de oceaan grenst). Omliggende continenten vormen dan geen barrière meer waardoor het zee-ijs meer de ruimte krijgt en dus sterker in oppervlakte kan fluctueren. Dit klimaatmechanisme verklaart een deel van de toenemende temperatuurvariaties in een warmer klimaat.

Klimaatonderzoeker Eveline van der Linden van het KNMI beschrijft dit in haar proefschrift 'Arctic climate change and decadal variability' dat ze morgen zal verdedigen bij Wageningen University & Research.

Tekst: Wageningen University & Research
Foto: Bart Vastenhouw, Saxifraga