Kopvoorn

Vondst van de kopvoorn is kroon op het Dynamisch Beekdal van de Aa

Stichting RAVON
25-OKT-2017 - De werkzaamheden aan het Dynamisch Beekdal van de Aa zijn dit jaar afgerond. Niet alleen boven water, ook onder water is er veel veranderd. Onlangs is er onderzoek gedaan naar wat er nu leeft onder water. De opleving van de visdiversiteit spreekt boekdelen. Er werd zelfs voor het eerst een zeldzame kopvoorn gevangen.

Sinds 2002 heeft waterschap Aa en Maas met meerdere partijen samengewerkt om het beekdal van de Aa tussen Kasteel Heeswijk en ’s-Hertogenbosch opnieuw in te richten. Dit jaar zijn de werkzaamheden afgerond. De eerder rechtgetrokken beek stroomt nu weer door meanders richting Den Bosch, barrières voor vissen zijn verdwenen en landbouwgebieden kunnen worden ingezet voor waterberging. Het resultaat is een afwisselend en Dynamisch Beekdal met ruimte voor water ten gunste van landbouw en stedelijk gebied, natuur en recreatie.

Het nieuw ingerichte Dynamisch Beekdal van de Aa

Niet alleen op de kaart en in het landschap zijn de veranderingen goed zichtbaar, ook onder water leeft de natuur snel op. De diversiteit van de visstand in de Aa is de laatste jaren sterk toegenomen. Tijdens de visstandmonitoring in 2012 zijn in totaal 11 soorten aangetroffen en in 2017 maar liefst 17 soorten!

Schepnetbemonstering in de nieuwe meander bij Middelrode op 10 september 2017

Op 10 september werd het ‘Dynamisch Beekdal’ feestelijk geopend en organiseerde Waterschap Aa en Maas in samenwerking met RAVON een visexcursie in de nieuwe meander bij Middelrode. Met relatief weinig inspanning was de vangst met 14 soorten heel gevarieerd en typisch voor een stromend water met een goede habitatkwaliteit. Met een schepnet werden kenmerkende soorten van stromend water gevangen, zoals riviergrondel, bermpje, alver, roofblei en winde. Daarnaast vingen we soorten van plantenrijk water, zoals bittervoorn, kleine modderkruiper en zeelt. We hebben één trek met een zegen (sleepnet) uitgevoerd. Tot onze grote verbazing vingen we daarin een kopvoorn van 30 centimeter.

De eerste kopvoorn die ooit in de Aa werd geregistreerd, gevangen met een zegen in de nieuwe meander bij Middelrode

Het aantreffen van een kopvoorn is een kroon op het beekherstel. Kopvoorns zijn zeldzaam in Nederland en stellen kritische eisen aan hun leefgebied; stromende wateren met een natuurlijk karakter. In Noord-Brabant kent de kopvoorn alleen populaties in de stroomgebieden van de Dommel en de Mark. In het stroomgebied van de Aa waren nog geen waarnemingen bekend, deze waarneming na het beekherstel is daarom heel bijzonder. We vermoeden dat de kopvoorn uit de Dommel in Den Bosch de afslag naar de Aa heeft gevonden. We zijn benieuwd of de soort nu ook een populatie gaat vormen in de Aa.

Alle resultaten bij elkaar laten ons zien dat de optrekbaarheid en de habitatkwaliteit voor vissen sterk zijn verbeterd in de Aa. We zijn heel benieuwd hoe het Dynamisch Beekdal en de visstand zich verder ontwikkelen.

Meer informatie

Tekst: Marcel Cox, Waterschap Aa en Maas & Martijn Schiphouwer, Stichting RAVON
Foto's: Waterschap Aa en Maas (leadfoto: kopvoorn); Maikel Samuels; Marcel Cox