Windmolens in schemer

Milieu-effecten stoppen niet bij de grens

Atlas Leefomgeving, Atlas Natuurlijk Kapitaal
14-DEC-2017 - “Als ik noordwaarts kijk, kijk ik naar Nederland. Maar ik ben niet in België. Rara waar ben ik?” Nou, bijvoorbeeld in westelijk Noordrijn-Westfalen. Dat stukje waar Duitsland en Nederland enigszins om elkaar heen kringelen. Dichtbij, en mentaal toch vaak ver weg. Terwijl een overstroming zich niet aan grenzen houdt. Net zoals effecten van luchtvervuiling of geluid tot over beide grenzen rijken.

Nederland trekt al op heel wat gebieden met Duitsland op. Zo werken de vier oostelijke provincies van Nederland, Noord-Brabant, Limburg, Gelderland en Overijssel, op milieugebied al jaren samen met de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Eén van die samenwerkingsverbanden gaat over grensoverschrijdend kaartmateriaal. De Atlas Leefomgeving en de Atlas Natuurlijk Kapitaal werken daarbij samen met de ‘Atlas’ van Noordrijn-Westfalen: het Umweltportal. Net als de Atlas Leefomgeving is dit Duitse geodata-portaal een uitwerking van het Verdrag van Aarhus. Deze Europese overeenkomst verplicht landen milieu- en gezondheidsinformatie voor iedereen toegankelijk te maken.

Nederland en Duitsland hebben afgesproken dat zij elkaar bij grote projecten inlichten. Dit betreft projecten waar een MER-verplichting voor geldt (het opstellen van een Milieu Effect Rapportage). Over alle MER-plichtige projecten binnen een afstand van vijf kilometer van de grens wordt het het betreffende bevoegde gezag van het buurland geïnformeerd. Dit gebeurt ook als het project op grotere afstand van de grens wordt gerealiseerd, als er daardoor belangrijke nadelige milieugevolgen in het buurland kunnen ontstaan. Ook voor heel veel andere zaken is het gewoon handig om van elkaar te weten wat er speelt: zeker voor de grensbewoners.

Grensoverschrijdend

Geluidscontouren van een Duitse weg: de blauwe lijn is de Nederlands-Duitse grensDe inwoners van NoordRijn-Westfalen kunnen voor kaartinformatie over de leefomgeving terecht op het Umweltportal. Nederlanders kunnen op de Atlassen heel veel data vinden. De aanbieders van deze data kappen de informatie echter nog af bij de grens. Geluidscontouren rond wegen stoppen bijvoorbeeld bij de grens, net als fijnstofkaarten en aangewezen natuurgebieden. Dat afkappen gaat soms zelfs heel abrupt. Links in beeld de geluidscontouren van een Duitse weg (hier de directe link naar deze kaart). De blauwe lijn is de Nederlands-Duitse grens. De contourdelen die in Nederland liggen (de Achterhoek) zijn weggelaten, want dit zijn contouren van de Duitse weg. Een raar gezicht. En vreemd natuurlijk: het geluid zelf kent uiteraard helemaal geen grens.

Dit zou toch anders moeten kunnen. Voor veel kaarten kunnen we dit zelf regelen, zodra de kaarten in een openbaar georegister beschikbaar zijn. Voor kaarten waar rekenmodellen voor nodig zijn (zoals voor geluid en luchtkwaliteit), heb je de invoergegevens uit het buitenland nodig om die modellen voor dit gebied te kunnen gebruiken. Zo kan er bijvoorbeeld een geluidscherm staan, of zijn er gebouwen aanwezig die het geluid tegenhouden. Die objecten moeten allemaal in het model ingebracht worden om een betrouwbare berekening te kunnen doen. Voor dit soort kaarten heb je dus uitwisseling nodig van invoerdata voor de modellen. Of je moet zorgen dat de kaarten bij de grens op elkaar aansluiten door precies dezelfde kleuren en klassengrenzen te gebruiken.

Toekomstmuziek

Ook de teams achter Atlas Leefomgeving en Atlas Natuurlijk Kapitaal zouden graag zien dat kaartinformatie tot over de grenzen doorloopt. Het uiteindelijke doel is dat er harmonisatie van software en kaartmateriaal plaatsvindt. Zodat we in de toekomst allemaal, maar grensbewoners in het bijzonder, met één blik op de kaart kunnen zien dat er bijvoorbeeld nieuwe windmolens aan de andere kant van de grens worden gepland. Net zoals het dan gemakkelijk moet worden om te kunnen bekijken of een verslechtering van luchtkwaliteit bij de oosterburen, ook bij ons effect heeft. Of wat te denken van de risico’s op een overstroming van de Rijn. Al die leefomgevingsinformatie zou eensluidend en duidelijk moeten kunnen worden getoond, zonder dat de grens een belemmering is.

Voorbeeld van een kaart die windmoleninformatie uit Nederland en Duitsland samen weergeeftOp de kaart hiernaast wordt een enkel voorbeeld getoond. De blauwe vakjes zijn bestaande windmolens in Noordrijn-Westfalen. De ballonachtige icoontjes zijn de locaties van windmolens (gegroepeerd) in de oostelijke delen van Nederland. Deze kaart is er nog niet, maar de onderdelen zijn al wel los van elkaar te bekijken. Het Nederlandse deel staat op de Atlas Natuurlijk Kapitaal en de Nationale Energieatlas; het Duitse deel op het Umweltportal. We hopen komende tijd stappen te zetten richting verdere harmonisering. Wordt vervolgd.

Tekst: Grieta Spannenburg, Atlas Natuurlijk Kapitaal
Leadfoto: Pixabay
Plaatmateriaal: Atlas Natuurlijk Kapitaal, Umweltportal