Bittervoorn profiteert van verbeterde waterkwaliteit
Stichting RAVONIn de tweede helft van de 20e eeuw was het slecht gesteld met de waterkwaliteit in Nederland. Het water was vervuild en troebel en door de aanwezigheid van stuwen waren de migratiemogelijkheden voor vissen sterk beperkt. Met name de plantenminnende en stromingminnende vissoorten verdwenen op veel plaatsen. Inmiddels herstellen veel soorten zich weer dankzij de verbeterde waterkwaliteit en door habitatherstelmaatregelen zoals de aanleg van natuurlijke oevers en vistrappen. Veel wateren zijn inmiddels weer helder en waterplanten zijn teruggekeerd.
De bijzondere levenswijze van de bittervoorn
Eén van de meest bijzondere plantenminnende vissoorten is de bittervoorn, die beschermd wordt middels de Europese Habitatrichtlijn en tot voor kort op de Nederlandse Rode Lijst stond. Deze soort is niet alleen afhankelijk van waterplanten, maar voor de voortplanting ook van zoetwatermosselen. In de paaitijd krijgen de mannetjes een paarsroze kleur en een oranje oog. Vervolgens gaan ze op zoek naar een mossel. Andere mannetjes worden hier weggejaagd, en vruchtbare vrouwtjes gelokt. Deze vrouwtjes hebben een legbuis ontwikkeld, die onder hun buik hangt. Hiermee worden de eitjes in de mossel gelegd. Vervolgens loost het mannetje zijn zaad bij de opening van de mossel, zodat het naar binnen gezogen wordt en de eitjes bevrucht worden. Door deze strategie zijn de eieren en de larven uitstekend beschermd tegen rovers. Als ze circa één centimeter groot zijn, zwemmen de larven de mossel uit.
Sterke toename
De gegevens van het Meetprogramma Zoetwatervissen laten zien dat de verspreiding van de bittervoorn sterk toegenomen is in bekend leefgebied. Een deel van de toename komt doordat we meer onderzoek doen naar vissoorten. In toenemende mate koloniseert de bittervoorn ook delen van Nederland waar de soort nog niet voorkwam. Naar verwachting zal de soort de komende jaren nog verder toenemen.
Verspreiding van de bitttervoorn in tijd en ruimte (Bron: Arthur de Bruin)
Tekst: Arthur de Bruin & Jan Kranenbarg, RAVON
Foto's en video: Arthur de Bruin (leadfoto: man bittervoorn bewaakt 'zijn' mossel waarin de eitjes zijn afgezet); Blikonderwater.nl