Check je plek: tweeduizend sterren en een bloedmaan op Texel

Gaat het over Texel, dan gaat het al gauw over vogels. “Drietenige strandlopertjes, zo wit, alsof ze pas uit een meelzak kwamen, bontbekpleviertjes met oranje poten en snaveltjes, kanoeten, mooi in het rode zomerkleed en nog een massa ander klein gedoe”. Dit schreef natuurbeschermer en onderwijzer Jac. P. Thijsse over de Schorren op Texel. Vorige maand verschenen zijn wandeldagboeken ('Nu ga ik er eens op uit' 1884-1889). Toen was hij een jonge onderwijzer in Amsterdam. Later woonde hij twee jaar op Texel. Dat leverde een prachtig Verkade-album op (1927).

Bijna honderd jaar oude reisgids

Ik had het Verkade-album van Thijsse meegenomen naar Texel, na het lezen van het artikel 'Texel met Thijsse' in de Volkskrant. Met zijn prachtige beschrijvingen bracht Thijsse eigenhandig het toerisme naar Texel op gang. “Ook nu nog stappen bezoekers op de veerboot met het Verkade-album onder hun arm”, schrijft de Volkskrant. En ineens voel ik me geen losse moeder uit Houten meer, maar onderdeel van een familie van natuurliefhebbers. Wie op de boot hadden het boek nog meer in hun tas?

De vogelontdekbox

Ik weet eigenlijk niet zoveel van vogels. Ja, we kennen de kauwen die nestelen in de gevel van ons huis. En merels en pimpelmezen kennen we ook wel. Maar de vogels op Texel, dat is toch een heel ander verhaal. Daar vliegen zo veel soorten! Het zou leuk zijn als ik aan mijn kinderen kon vertellen welke het zijn. Daar hebben Landal GreenParks en IVN iets op bedacht: de ‘scharrelkidsboxen’.

Ik leende de box over vogels bij de receptie. Het was een enorme doos, maar ik kreeg ‘m net mee achterop de fiets. Met de kinderen maakte ik de doos open. Er zaten zes tasjes in, met in elke tas een paar vragen en opdrachten. Ik vond al gauw twee zoekkaarten in de box. Eén voor roofvogels en één voor weidevogels. Handig! Ondertussen hadden de kinderen nog iets leukers ontdekt: een vogelfluitje om zangvogels te lokken. Helaas boekten we niet gelijk resultaat maar dat mocht de pret niet drukken. 

Hoe doen pimpelmezen dat?

We lazen een opdracht: “Kijk hoeveel wormpjes of insecten je kan vinden in twee minuten”. Er zat een stopwatch bij en een insectenpotje. De lat lag hoog, want we lazen dat pimpelmezen honderden bladluizen en rupsen per dag vangen voor hun jongen, hmmm… Sem begint wat te graven met een schepje. Hé, een vliegje komt voorbij, maar laat zich niet vangen. Ah, daar is dan het eerste beestje; een torretje. En dan zijn de twee minuten voorbij. Hoe doen die pimpelmezen dat? Ik heb ineens veel meer bewondering voor vogels die voedsel zoeken!

Op safari

Met de zoekkaarten in de hand speuren we in de lucht. Maar op een ekster en duif na zien we niks bijzonders. Ik moet aan de struiken denken naast het huisje, en aan het bosje verderop. Zou daar niet meer zitten?

Zoon Finn wil wel met me mee op ontdekkingstocht. Hij is gewapend met de verrekijker uit de box. Ik heb mijn eigen kijker en natuurlijk de zoekkaarten. We haasten ons naar het bosje op het park. Daar spitsen we onze zintuigen. We proberen onze voeten zacht te laten landen. Ja, wat geritsel, een vogel misschien? Oh, alweer weg, maar daar zit ook wat…

Het is reuzespannend. We ontdekken eigenlijk nauwelijks vogels. En de vogels die we zien, kunnen we niet thuisbrengen. Les 1 is natuurlijk: neem de tijd als je vogels wilt ontdekken. Maar toch – het bosje is even een oerwoud, vol leven, geritsel en geluiden in plaats van een rijtje bomen langs het park. Ruimte maken voor zo’n ervaring – daar gaat het misschien om met zo’n box.

Tussen duizenden vogels verkeren

Maar ik ben ook heel benieuwd naar het vogeltje dat ik elke ochtend zie tijdens mijn ontbijt. Hij zit in lage struiken, eigenlijk vlak naast mij, met alleen het raam ertussen. Lichtgrijs, elegant en met een streepje bij het oog. Hij staat niet op de zoekkaart. En ook niet op de mooie plaatjes - schilderijtjes eigenlijk - in het Verkade-album.

Maar gelukkig hebben we tegenwoordig zoekmachines! Ik speur op mijn mobiel en ontdek dat het een tjifjtaf is. Had Thijsse die ook gezien? Had hij een selectie gemaakt van vogels die in het boek moesten komen? Hij schrijft in elk geval: “Het was als een droom om daar zo midden in al die duizenden vogeltjes te verkeren”.

Ik denk een beetje somber dat er nu vast veel minder vogels zijn dan vroeger. Maar later, als we vanaf de vuurtoren richting De Cocksdorp fietsen, zijn wij ook omgeven door vogels. Je ziet het niet op de foto, maar ze zijn er wel. Die zon op het water, de ruimte en het gekwetter: ik voel me gelukkig.

Bonus: een bloedmaan

En tijdens onze vakantie verschijnt ook de bloedmaan nog! De maan staat dan in de schaduw van de aarde. We twijfelen. Moeten we onze kinderen zo laat op laten blijven? De lucht is bewolkt en geen maan te zien. Maar de lucht trekt precies op tijd open. En daar staan we dan, met ons vijven, met gepoetste tanden in onze pyjama's. Ademloos kijken we naar de maan en sterren. Als een droom, maar dan in het echt.

Check je plek

Die sterren – dat doet me denken aan de Atlas Leefomgeving. Met de tool ‘Check je plek' kun je opzoeken hoe je leefomgeving scoort. Ook deze tool geeft geheimen van de lucht prijs. Niet over vogels, zoals Thijsse en de ontdekbox. Nee, het gaat over bijvoorbeeld de luchtkwaliteit en nachtelijk licht.

Ik zie het al: er zijn meer dan tweeduizend sterren te zien op Texel, vergeleken met zo’n achthonderd thuis. En op Texel is de lucht (bijna) twee keer zo schoon als thuis. Ook verder scoort Texel goed; je ziet heel wat meer groene smiley’s dan op mijn thuisadres. Alleen qua voorzieningen scoort Texel minder goed. Geen probleem: ik heb alle tijd om naar de winkel te fietsen en de kinderen hoeven nu niet naar school. Of het nu 1927 is of 2021: het is goed toeven op Texel. 

Meer informatie?

• Wist je dat je ook veel botten kunt vinden op Texel? Lees erover in Texel botteneiland
• Krijg een nog beter beeld van jouw leefomgeving met Check je plek
• Over Check je plek 2.0
• Wil jij ook op ontdekkingstocht gaan in je eigen leefomgeving? Doe inspiratie op en lees Domweg gelukkig in een stacaravan
• De coördinator van Nature Today, Arnold van Vliet, is trouwens de nieuwe voorzitter van de Heimans en Thijsse Stichting

Tekst: Dieneke Schram-Bijkerk, Atlas Leefomgeving
Afbeeldingen: Pure Budget; WeeJeeVee (via Wikimedia Commons), CC BY-SA 4.0-licentie; IVN; Dieneke Schram-Bijkerk; Aleph, CCA-SA 2.5-licentie; Atlas Leefomgeving