Expeditie olifant: in actie voor dit prachtige oerdier
Stichting IFAWOpvanghuis voor weesolifanten in Zimbabwe
In Zimbabwe werkt het International Fund for Animal Welfare (IFAW) samen met Wild is Life aan het Zimbabwe Elephant Nursery (ZEN) project. Vlakbij Harare is er een opvanghuis voor weesolifanten. Vaak zijn zij door stroperij of mens-dierconflicten hun moeder verloren en hebben ze hulp nodig om te kunnen overleven. Bij ZEN worden de jonge kalfjes opgevangen en dag en nacht in de gaten gehouden door een team van toegewijde verzorgers. Weesolifanten worden vaak zo’n drie tot vijf jaar verzorgd door ZEN, waarbij alle olifanten persoonlijke aandacht krijgen en de ondersteuning die ze nodig hebben om te kunnen overleven.
Toen ik aankwam bij ZEN zag ik bijna meteen Beatrix rondlopen, een schattig weesolifantje van nog maar een paar maanden oud. Ik was op slag verliefd! Vrolijk, avontuurlijk en lekker eigenzinnig, met drie nieuwe en wat ongewone vriendjes: Daisy de buffalo, en drie bosvarkentjes, Frank, Freddy en Sweet Pea. Ik houd ervan, ik kan zelf ook best eigenwijs zijn – doen waar je zelf zin in hebt. En als moeder doet het toch ook wel wat met je, om zo’n klein dier te zien en te bedenken dat ze haar moeder is verloren en het bijna niet had overleefd. Dan besef je hoe waardevol deze projecten zijn, die echt helpen om dit iconische dier een toekomst te geven.
Oog in oog met olifanten uit het wild
’s Middags gingen we naar een stuk natuurgebied in de buurt, waar een grotere groep van de olifanten uit het weeshuis lekker aan het rondstruinen was. Bij uitzondering mochten we zitten op een aantal grote stenen, in de buurt van de olifanten. Je kon ze al van een afstandje horen, een soort laag gerommel – een beetje ‘olifantentaal’. Omdat olifanten van nature heel nieuwsgierig zijn, kwamen ze met een aantal van de verzorgers meegelopen naar de stenen toe. Eerst bleven ze nog wat op afstand, een beetje om de situatie in te schatten denk ik. Vervolgens waren er één of twee zo benieuwd dat ze wat dichterbij kwamen en hun slurf uitstaken om kennis te maken. Als je er dan in blaast, kunnen ze jouw geur opsnuiven en je zo een beetje leren kennen. Hoe gaaf is dat! Dit was zo’n bijzondere ervaring, ik heb er gewoon geen woorden voor. Ik heb die olifanten in de ogen gekeken en zachtjes gefluisterd dat ik ze niet in de steek laat en ze zal blijven helpen. Ik ben ontzettend dankbaar dat ik dit heb mogen meemaken en besef me heel goed dat dit niet iets is wat vaak gebeurt. In het rehabilitatieproces wil men olifanten niet teveel aan mensen laten wennen, dus dat maakte dit moment extra speciaal.
Zodra de olifanten gaan puberen, zijn ze eigenlijk te groot geworden voor het weeshuis. Dan wordt het belangrijk om een kudde voor ze te vinden en een plek waar ze vrij rond kunnen lopen. Het team van ZEN verhuist de dieren dan naar een zogeheten ‘release site’, die in het Panda Masuie bos ligt. Daar hebben de olifanten een eigen boma, een Afrikaans begrip voor een plek waar een groep of familie samenwoont. In dit geval dus een stukje natuur met een omheining die voor extra bescherming zorgt, vooral ’s nachts.
De laatste fase voor terugkeer naar het wild
Elke ochtend gaan de olifanten de boma uit en het Panda Masuie bos in, samen met hun verzorgers. Ze banjeren dan lekker de hele dag door het bos, op zoek naar eten, water en om samen te spelen. Dit is de laatste fase in het proces: de olifanten leren elke dag hoe ze met elkaar en met andere wilde dieren moeten omgaan, en ook hoe ze zelf in het wild kunnen overleven. Het mooie is dat de olifanten zelf beslissen wanneer ze er klaar voor zijn om de release site voorgoed te verlaten. Sommigen gaan eerst even weg en komen dan weer terug, en doen dat een paar keer voordat ze uiteindelijk in het wild blijven. Anderen gaan er na een relatief korte periode meteen op uit en volgen gelijk hun eigen pad.
Wij waren daar op een gegeven moment om 06:30 ‘s ochtends, vlak voordat de olifanten hun boma verlieten voor hun dag in het bos. Bij die boma ontmoette ik voor het eerst Moses, het weesolifantje dat in zijn eentje zomaar bij de Panda Masuie release site aan was komen lopen. De kudde had hem meteen liefdevol opgenomen in de groep en zorgt goed voor hem, dus heeft het team van ZEN het maar zo gelaten. Terwijl ik in de ochtendzon naar Moses en zijn nieuwe, tijdelijke familie stond te kijken, kreeg ik echt een gevoel van hoop. Stel je voor dat deze opvangmogelijkheid er niet was geweest. Dan hadden Moses en veel van de andere olifanten geen schijn van kans gehad. En nu zijn ze zo sterk, zo vol zelfvertrouwen en met een goede kans om te overleven!
Daarom ben ik ambassadeur geworden van IFAW. Ze zetten zich in voor zowel het behoud van natuurgebieden als het beschermen van de dieren die daar in leven, ook het individuele dier. Zij hebben mij laten zien dat als je de olifant beschermt, je gelijk ook het hele natuurgebied waar de olifant in woont beschermt en daarmee allerlei andere dieren die daar ook leven. Daarom is het werk wat IFAW doet zo belangrijk, in Zimbabwe, maar ook elders ter wereld. Wij moeten ons realiseren dat het echt 5 voor 12 is. Niet alleen voor de olifant, maar voor veel andere dieren en ook de natuur in het geheel. We kunnen nu nog iets doen, maar dan moeten we echt in actie komen.
Dus laten we dat samen doen: werken aan een veiligere plek voor dieren en mensen!
Tekst: Nicolette Kluijver voor het IFAW
Foto's: Michele Fortmann, IFAW (leadfoto: Nicolette leert Beatrix en haar vriendjes kennen bij Zimbabwe Elephant Orphanage)