Jonge Visarenden tijdens het ringen.

Drie jonge visarenden geringd in de Biesbosch

Sovon Vogelonderzoek Nederland, Staatsbosbeheer
2-JUL-2022 - Voor de tweede keer zijn er visarenden geringd in de Biesbosch. Op 30 juni voorzagen onderzoekers drie gezonde jongen van een kleurring. Ze zaten op een nest op 65 meter hoogte in een hoogspanningsmast. Door deze zeldzame vogels een ring te geven, zijn ze individueel herkenbaar. Dat helpt bij verder onderzoek en bescherming van deze soort, waarvan er dit jaar zeker vier paren in Nederland broeden.

Een hoogspanningsmast in de Brabantse Biesbosch biedt één van de vier Nederlandse broedparen nestgelegenheid. Al sinds 2017 broedt er een paartje op deze locatie. Ieder jaar wordt gekeken of het mogelijk is om jongen te ringen en dit jaar is dat voor de tweede keer gelukt, in samenwerking met TenneT en Evides.

Klimmers van TenneT brengen de jongen op een zorgvuldige manier terug naar het nest op 65 meter hoogte

Onderzoek en bescherming

Visarenden broeden pas sinds 2016 in ons land. Om meer kennis over ze te verzamelen worden er indien mogelijk jonge vogels geringd. Met behulp van kleurringen is beter te bepalen welke gebieden ze bezoeken, hoe lang ze blijven leven en of ze in de toekomst terugkeren naar ons land. Zulke gegevens dragen uiteindelijk bij aan een betere bescherming van de soort. Visarenden zijn echte trekvogels, die vooral langs de kust van West-Afrika overwinteren. In de Biesbosch broeden visarenden in bomen en in hoogspanningsmasten van TenneT. Alleen het nest in een hoogspanningsmast kan veilig bereikt worden om de jongen te kunnen ringen. Het ringen moet zowel zorgvuldig als snel gebeuren om de visarenden zo min mogelijk te verstoren.

Drie levendige, jonge visarenden tijdens het ringen

Gezonde jongen

De drie jongen waren goed op gewicht en zagen er gezond uit. Ze werden voorzien van een metalen ring en een witte kleurring met zwarte inscriptie. Bij het ringen waren ze ongeveer zeven weken oud, wogen tussen de 1600 en 1700 gram en twee van de drie vogels waren gezien hun gewicht waarschijnlijk vrouwtjes. Bij visarenden zijn vrouwtjes iets groter en zwaarder dan mannetjes. De verwachting is dat deze jongen eind juli het nest gaan verlaten. Vaak blijven de jonge vogels nog tot begin september in het gebied en worden ook buiten het nest vaak nog een tijdje gevoerd door het mannetje. Het vrouwtje vertrekt naar verwachting al wat eerder na het uitvliegen richting het zuiden. De jonge vogels kiezen hun eigen moment om hun route naar de overwinteringsgebieden te gaan ontdekken.

Op basis een kleurring kan de herkomst van een vogel bepaald worden. Dat is onmisbaar bij het volgen van een populatie

Biesbosch bron voor Nederlandse visarendpopulatie?

In de Biesbosch broeden sinds 2016 visarenden. Dit jaar broeden er in dit gebied drie paren, die elk drie jongen op hun nest hebben. Op een vierde plek heeft een man wel een nest gebouwd, maar daar is geen sprake van een broedgeval. Ander goed nieuws is dat er dit jaar voor het eerst elders in Nederland een vierde paar succesvol aan het broeden is.

De broedgevallen in de Biesbosch lijken een nieuwe populatie in Europa te gaan vormen. De dichtstbijzijnde visarenden broeden op meer dan 300 kilometer in Duitsland, Frankrijk en Engeland. Enkele broedvogels in de Biesbosch dragen kleurringen. Dankzij die ringen is duidelijk dat zowel Duitse als Engelse vogels Nederland hebben ontdekt als broedgebied. Door deze kleurringen is het mogelijk om de vogels individueel te herkennen en om te zien waar ze zich later gaan vestigen.

Ontwikkeling populatie visarenden in Nederland in 2014-2021. Vogels of paren met een nest of meerder nesten (territorium) en paren die daadwerkelijk broedden (broedpaar) zijn uitgesplitst

Stille, visrijke waterrijke gebieden

De visarend kiest met de Biesbosch een groot en visrijk gebied uit om te broeden. Met name de de delen die aan het water zijn teruggegeven in kader van ‘Ruimte voor de Rivier’ vormen door de geslotenverklaring voor watersport een zeer geschikt leefgebied. 

Vanaf verschillende wandelpaden en kreken heb je als bezoeker een grote kans om visarenden te kunnen zien. Maar absolute broedrust rondom de nestlocaties is een vereiste. Daarvoor sluit Staatsbosbeheer indien nodig tijdelijk kreken en wandelpaden af.

Tekst: Harm Blom, Staatsbosbeheer en Albert de Jong, Sovon
Foto's: Albert de Jong (leadfoto: jonge visarenden tijdens het ringen); Joey Braat
Figuur: De Jong et al. in prep (2022)