Koud weer zorgt voor lager aantal getelde bestuivers

Door meerdere jaren achter elkaar te tellen, krijgen we langzamerhand een goed beeld van de stand van de bestuivers in het voorjaar. Zo hebben we dit jaar ook weer een top drie van de meest getelde bijen. De honingbij staat dit jaar opnieuw op nummer 1, met daarna de gehoornde metselbij en rosse metselbij. Opvallend is dat de hommels dit jaar op flinke achterstand blijven. Door het koude weer zien we nu al dat dit jaar deels een ander beeld geeft dan eerdere jaren. Bijenexperts gaan de komende weken aan de slag met de volledige analyse, maar voor nu zijn er al een aantal opmerkelijke bevindingen zichtbaar.

Verschillen tussen platteland en stad

Niet geheel verrassend is dat er meer bestuivers op het platteland en aan de randen van dorpen en steden geteld zijn dan midden de stad. In zowel de stad als het platteland was de honingbij de meest getelde bij. Ondanks dat de honingbij weer op nummer 1 staat dit jaar, wordt deze bij naar verhouding minder vaak geteld. "Mogelijk heeft dit te maken met een hogere sterfte in de winterperiode. De enquête van de Nederlandse Bijenhoudersvereniging zal meer duidelijkheid geven over hoeveel imkers honingbijen zijn verloren tijdens de winter", vertelt Koos Biesmeijer, wetenschappelijk directeur en bijenexpert bij Naturalis.

Koud weer levert minder bestuivers op

Dit jaar werden er per teller minder bijen geteld dan voorgaande jaren. Zo telden mensen dit jaar gemiddeld 15 bestuivers per telling, waarbij het gemiddelde voorgaande jaren rond de 20 lag. "Ongetwijfeld ligt dit verschil aan het koude weer, bijen zijn namelijk koudbloedig en moeten zich opwarmen om te kunnen vliegen", legt Biesmeijer uit.

Maar waarom zien we dan wel honingbijen en metselbijen vliegen? Honingbijen hebben een zogenoemde ‘centrale verwarming’ in de bijenkorf en kunnen dus bij relatief lage temperaturen al vliegen. Ook een bijenhotel op een zonnige plek in de relatief warme stad kan ervoor zorgen dat metselbijen actief zijn ondanks de kou. Andere soorten hebben dit niet en moeten zich helemaal zelf opwarmen, waardoor ze zich in de kou minder laten zien.

Nog veel bestuivers blijven onbekend

Opvallend is dat bij 1 op de 4 bestuivers die geteld zijn, niet bekend is om welke soort het gaat. Zowel ‘bij onbekend’, ‘hommel onbekend’ als ‘zweefvlieg onbekend’ werden vaak aangekruist. Bestuivers herkennen is moeilijker dan tuinvogels of vlinders, doordat ze vaak snel langsvliegen. Komend jaar willen we extra aandacht besteden aan de verschillende soorten bestuivers, om zo van iedereen een echte bijenexpert te maken. Op de site van de Nationale Bijentelling staan nu ook al artikelen, video’s en e-learnings en om bijen (nog) beter te herkennen.

Weinig bijen, minder fruit? Doe mee met het Fruitige Bijtjes onderzoek

“Hoe meer bijen, hoe beter, laat ons onderzoek aan appelbomen zien” zegt Valerie Andela, student-onderzoeker bij Naturalis. Naast de Nationale Bijentelling, organiseert Naturalis dit jaar ook het Fruitige Bijtjes onderzoek, en iedereen kan daaraan meedoen! Met dit onderzoek maken we Nederlanders bewust van het belang van de bij voor de fruitteelt. Want zonder bijen, geen fruit. Bijen zorgen namelijk voor de bestuiving van onder andere appelbomen. Om nog lang te genieten van appels uit eigen bodem, willen bijenexperts graag weten of er wel voldoende bijen aanwezig zijn om al onze appelbomen goed te kunnen bestuiven, en welke soorten daaraan bijdragen.

Meedoen is niet moeilijk, ook voor wie geen appelboom in de tuin heeft staan. Meerdere telers stellen hun boomgaard open voor mensen om daar te komen tellen in het voorjaar. Vervolgens kijken we in het najaar naar de kwaliteit van de appels. Op de Fruitige Bijtjes-pagina van Naturalis vind je alle uitleg over dit onderzoek.

Nationale Bijentelling

De Nationale Bijentelling is een jaarlijks terugkerend project van Naturalis, IVN Natuureducatie, Natuur&Milieu en LandschappenNL. Het doel is om zoveel mogelijk over bestuivers te weten te komen, zodat we hen beter kunnen helpen. De Nationale Bijentelling wordt georganiseerd in samenwerking met EIS Kenniscentrum Insecten en Waarneming.nl.

Tekst: Naturalis Biodiversity Center, IVN Natuureducatie, Natuur&Milieu en LandschappenNL
Foto's: Getty Images; Marit Moerman