De 'kleverigheid' van zeldzaamheid en de universele dans van dominantie

Interessant genoeg beperkt dit principe zich niet tot de grote ecosystemen, zoals de Amazone, maar geldt het voor al het leven. Marten Scheffer, hoogleraar aquatische ecologie, legt uit: “We laten zien dat een paar procent van alle soorten het overgrote deel van alle biomassa bevat. Dat is niet alleen het geval voor de bomen in de Amazone, maar ook voor de bacteriën in onze darmen, de paddenstoelen in het bos, vogels, vissen, plankton en noem maar op.”

Het onderzoek betwist en weerlegt de gangbare gedachte dat de overige 95 procent van de soorten (hoewel zeer zeldzaam) overbodig zijn. Deze soorten hebben het vermogen om de functies van dominante soorten over te nemen. De studie toont een dynamisch ecosysteem waarin zeldzaamheid niet gelijkstaat aan onbelangrijkheid.

Universele principes en ‘kleverige’ zeldzaamheid

De studie gaat verder dan alleen observaties, en duikt in de wiskunde achter deze ongelijke soortenverdeling. De wetenschappers introduceren het concept ‘kleverige’ zeldzaamheid. Met deze term wordt bedoeld dat zeldzaamheid, indien eenmaal bereikt, moeilijk te veranderen is. Dat is vergelijkbaar met hoe iets kan ‘kleven' en moeilijk kan loskomen.

Voor soorten is het lastig om aan zeldzaamheid te ontsnappen. Deze wiskundig fundamentele 'kleverigheid' is een universeel principe dat in alle ecosystemen te vinden is. Scheffer legt uit: “Op abstract niveau is deze 'kleverigheid' ook van toepassing op armoede. Zoals we eerder hebben gezien, is ongelijkheid in de natuur vanuit wiskundig oogpunt vergelijkbaar met ongelijkheid in de samenleving. Daar heeft een paar procent van de mensen ook het merendeel van de rijkdom in handen.”

Scheffer merkt op: “Onze bevindingen laten een dans zien van dominantie en zeldzaamheid, die zich uitstrekt van het microscopisch kleine tot het allergrootste. De 'kleverigheid' van zeldzaamheid is een fundamentele kracht die onze ecosystemen vormgeeft en die, verrassend genoeg, overeenkomt met ongelijkheden in de maatschappij. Het begrijpen van deze universele principes opent deuren naar nieuwe perspectieven op biodiversiteit, en op haar rol in onze wereld waarin alles met elkaar verband houdt.”

Meer informatie

• Artikel A tiny fraction of all species forms most of nature: Rarity as a sticky state, verschenen in het wetenschappelijk tijdschrift PNAS.

Tekst: Wageningen University & Research
Foto: Jeff Krause, CC BY-NC-ND 2.0 DEED (leadfoto: sneeuwkaptapuit)