Plant & insect: botanische tuinen

Veel verschillende bloemen, een lang uitgestrekte bloeiperiode, en in veel gevallen ook een mooi aanbod aan inheemse planten. Gif wordt er niet gespoten, het maaibeleid is terughoudend. Als ik een insect was wist ik het wel: een botanische tuin is een soort luilekkerland. Niet voor niets heeft de Hortus botanicus Leiden zich recent aangesloten bij de Groene Cirkel Bijenlandschap. De Hortusimkers hebben oog voor de honingbijen, maar ook voor alle andere kleine beestjes in de tuin.

Hoffotograaf

In Leiden is 'hoffotograaf' Jan Meijvogel een enthousiast insectenjager met de camera. Hij maakt de mooiste plaatjes, maar anders dan bij de planten meestal het geval is: insecten hebben ook in een botanische tuin geen naambordje. Gelukkig helpt de onvolprezen app ObsIdentify ons vaak uit de brand. Als ObsIdentify met 100 procent stelligheid de naam weet, durven we die onder de foto’s te zetten. Voor al die mensen van ObsIdentify die achter de schermen de waarnemingen controleren: je hebt geen idee hoeveel mensen je daar een plezier mee doet. Het is vast soms reuze vermoeiend werk (vage foto's, flauwe foto's uit de dierentuin, de inzender was te beroerd om te bukken) maar hou vol.

Wilde planten

Onder de leden van de Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen zijn klassieke botanische tuinen, maar ook bijvoorbeeld arboreta en een tuinbouwmuseum. De Botanische Tuin van Nijmegen is gespecialiseerd in wilde planten, die er goed gedijen. Ze vermeerderen zich spontaan in de natuurlijk aandoende vegetatie, die een grote aantrekkingskracht heeft op de honderden soorten diertjes die er naar eigen keuze wonen of op bezoek zijn.

Jan Jansen is sinds een jaar of drie gebiologeerd door insecten die Hortus Nijmegen bezoeken. Hij werkt aan een overzicht van alle waarnemingen, met uitzondering van de planten - waarover later meer. Nu alvast een paar smaakmakers, waarmee ik terugkom op het begin van dit stukje. Het is nog niet te laat voor goede voornemens. Pak uw fototoestel, mobiel, notitieblokje en stroop dit jaar met grote regelmaat uw favoriete botanische tuin af op zoek naar bloembezoekers. Er is een wereld te ontdekken.

Mahonia

Op onze bijdrage van een week geleden reageerde lezer Wim met een goede tip. "Gister op de Mahonia japonica in Meerkerk drie soorten zweefvliegen: blinde bij, snorzweefvlieg en variabel elfje. Op 1 januari had ik nummer vier, de bosbandweefvlieg", schrijft hij. "Op mijn website een fotopagina aangemaakt met 15 jaar insecten op de wintermahonia. Vandaag verwacht ik de eerste zweefvliegen te zien op de winterakoniet en krokussen." En dan komt de tip: "Op Waarneming.nl kan je al meer dan tien jaar zien wat de mensen aan insecten op foto zetten in de wintermaanden. Foto's aanklikken en dan soortgroep Vliegen, Bijen of Dagvlinders selecteren." Ach ja natuurlijk, zo simpel is het, als je het even weet. "Ook kan je op Waarneming.nl zien wat er in het afgelopen decennium in de Hortus Leiden of in de Botanische Tuinen Utrecht op foto is gezet. In de eerste vijf maanden van 2022 en 2023 is dat in de Hortus Leiden qua insecten niet veel."
Kijk, dat is een mooi voornemen voor 2024, kom foto's maken én meld uw waarnemingen op Waarneming.nl.

Meer informatie

• Wetenschappelijk artikel (pdf: 785 KB) van Jan Jansen over Hortus Nijmegen.
• Waarneming van de hommel bovenaan dit artikel.
• Wim hoeft geen goede voornemens meer te maken: hij fotografeert sinds oktober vorig jaar zweefvliegen in de Botanische Tuinen Universiteit Utrecht.
• Op Wims website lees je over de zweefvliegen vanaf 2007/2008 in het winterhalfjaar. Heel veel mooie foto's!  

Tekst: Hanneke Jelles, Hortus botanicus Leiden, met dank aan Jan Jansen