VN-Biodiversiteitstop 2024: nieuwe kansen voor biodiversiteit

Van bergen met gletsjers tot kleurrijke koraalriffen en van dichte regenwouden tot golvende zandduinen. Rivierdolfijnen, jaguars, een overvloed aan natuurlijke hulpbronnen en diverse inheemse gemeenschappen en lokale volkeren die al eeuwenlang mét de natuur leven. Colombia is een land van unieke en onmisbare natuur. Sterker nog: het op twee na meest biodiverse land ter wereld. Ik kan me dan ook geen geschiktere locatie voorstellen voor de eerste VN-Biodiversiteitstop sinds in 2022 in het Canadese Montreal het 'Parijsakkoord voor de natuur' werd gesloten.

Meer natuur is beter voor het klimaat 

Later dit jaar is Colombia gastland voor de COP-16 Biodiversiteitstop. Er staat nogal wat op het spel en daar kan niet vaak genoeg aandacht voor worden gevraagd. Als Wereld Natuur Fonds komen we om de twee jaar met rapporten over de wereldwijde staat van de natuur. Helaas staat het er nog steeds niet goed voor. Sinds 1970 is de populatiegrootte van vissen, vogels, zoogdieren, amfibieën en reptielen wereldwijd met gemiddeld 69 procent afgenomen. Laat dat eens bezinken! Ons laatste Living Planet Report, waar bijna honderd internationale wetenschappers en onderzoekers aan hebben meegewerkt, laat zien dat klimaatverandering en biodiversiteitsverlies onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. En positief ingesteld als ik ben, schuilt hierin ook de oplossing. Meer natuur is beter voor het klimaat. En een stabiel klimaat is beter voor de natuur waar wij als mens van afhankelijk zijn.

Stip op de horizon

En ja het is absoluut positief dat biodiversiteit inmiddels net zoals klimaat met hoofdletters op de internationale politieke agenda staat. Maar het is ook helder dat het akkoord in Montreal over het stoppen van natuurverlies pas het begin was. Ik zag dit akkoord, dat ook ging over bescherming en natuurherstel, vooral als een stip die aan de horizon is gezet. Nu komt het aan op daden.

Niet lullen maar poetsen, zeggen de Rotterdammers en daar ben ik het als Amsterdammer helemaal mee eens. Maar zoals bij alles komt het aan op de uitvoering. Een goede stok achter de deur is het nationale actieplan dat elke VN-lidstaat moet indienen. En hoe ver zijn we dan nu?

 70 procent Colombiaanse Amazone beschermd!

Gastland Colombia gaf zelf in 2022 meteen het goede voorbeeld door 32 miljoen hectare natuur te beschermen. Hiervan wordt uiterlijk in 2030 maar liefst 15 miljoen hectare marien gebied en 3 miljoen hectare land toegevoegd aan de al bestaande beschermde gebieden. Ter vergelijking: de totale oppervlakte van Nederland is 4,2 miljoen hectare!
Met dit geweldige initiatief – mede geïnitieerd door WWF – gaat het Colombia dus lukken om in 2030 30 procent van zijn oceanen en land te beschermen. In totaal wordt zo ook maar liefst 70 procent van het Colombiaanse deel van de Amazone beschermd. Dat doen ze door middel van de klassieke methode van natuurreservaten en deels ook door inheemse volken die het bos beheren en beschermen.

"De tijd staat niet aan onze kant"

Maar ook Inger Anderson, uitvoerend directeur van het Milieuprogramma van de VN, zei terecht dat "de tijd niet aan onze kant staat." Want hoewel we sinds vorig jaar hier en daar vooruitgang hebben gezien, is het tempo en de schaal van acties echt nog niet genoeg om het verlies aan biodiversiteit tegen 2030 te stoppen, laat staan dat we afkoersen op een natuurpositieve wereld.

Oorzaken van natuurverlies aanpakken

Laten we eens kijken op welke punten er vooruitgang is geboekt en op welke gebieden landen dringend meer moeten doen. Veel landen zijn begonnen met het updaten van hun nationale biodiversiteitsstrategieën en actieplannen. Ook Nederland heeft een voorzichtige start gemaakt, maar voor een natuurpositieve toekomst is een ambitieus plan nodig met een duidelijk tijdspad en voldoende financiering. Er zijn tot nu toe slechts een paar landen, waaronder Japan en Luxemburg, die het hele proces hebben afgerond en gepresenteerd.

Als internationale natuurorganisatie maken we ons grote zorgen over de ambitie en kwaliteit van de herziene actieplannen. Er zijn vrijwel geen nieuwe toezeggingen over financiering voor biodiversiteit gedaan en we zien nog nauwelijks dat de nationale plannen de oorzaken van natuurverlies aanpakken, waaronder de landbouw- en voedselsystemen en hun onderliggende oorzaken zoals schadelijke subsidies. Ons huidige landbouw- en voedselsysteem is verantwoordelijk voor een derde van de uitstoot van broeikasgassen en maar liefst 70 procent van het verlies aan biodiversiteit op het land. Dit is wat mij betreft nog urgenter geworden nu uit recent onderzoek blijkt dat de achteruitgang van de biodiversiteit nog ernstiger is dan eerder werd gedacht. De omslag naar een natuurpositieve landbouw is cruciaal om de doelen te halen en het kan want er is wereldwijd voldoende landbouwgrond om de wereld te voeden. En ook via ons eigen bord kunnen we een bijdrage leveren aan het tegengaan van natuurverlies door meer plantaardig te eten.

Wat nu? Overal waar ik kom, dus ook op deze plek, doe ik de oproep aan rijke landen om landen die kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaat- en biodiversiteitscrisis te ondersteunen. Dit zijn juist ook vaak de landen met de rijkste natuur die steun nodig hebben. Het gaat om de toekomst van wereldwijd belangrijke ecosystemen zoals het Amazone- en Congo-regenwoud, die de mensheid niet verloren kan en mag laten gaan.

In de aanloop naar de top in Colombia hebben de landen dus nog veel werk te doen. Vanuit het gehele WWF-netwerk voeren we de druk op om afspraken ook daadwerkelijk na te komen. Handen uit de mouwen!

Tekst: Jelle de Jong, WWF Nederland
Foto's: Neil Palmer (leadfoto: Amazoneregenwoud); Luis Barreto; Casper Douma