Herziene veldgids invasieve waterplanten in Nederland

Veel waterschappen en andere terreinbeherende organisaties hebben er mee te maken: invasieve waterplanten. Het gaat om uitheemse planten die geïmporteerd worden of hier gekweekt zijn voor gebruik in vijvers of aquaria, en die — bedoeld of onbedoeld — in de Nederlandse natuur terechtkomen. Niet alle planten kunnen hier overleven, maar sommige uitheemse soorten doen het juist heel goed. Door het ontbreken van de natuurlijke vijanden uit hun oorspronkelijke leefgebieden, kunnen deze uitheemse soorten ongeremd toenemen ten koste van inheemse soorten. Een aantal soorten vermeerdert zich explosief en overwoekert een hele plas of sloot.

Herziene veldgids

De NVWA heeft een veldgids gemaakt waarin 24 soorten waterplanten worden beschreven. De gids bevat onder andere informatie over kenmerken van de plant, gelijkende soorten en effecten van de plant op de natuur. Medewerkers van waterschappen en andere terreinbeherende organisaties, maar ook andere geïnteresseerden die onbekende waterplanten tegenkomen, kunnen met behulp van deze gids de planten op naam brengen. Vergeleken met de vorige editie zijn twee nieuwe soorten opgenomen: Kaapse waterlelie (Aponogeton distachyos) en rossig vederkruid (Myriophyllum rubricaule). Beide soorten worden verkocht als vijverplant. Rossig vederkruid wordt ook verhandeld onder de naam Myriophyllum 'brasiliense'. Deze laatste soort is in 2022 officieel als nieuwe soort beschreven door medewerkers van het NIVIP (Nederlands Instituut voor Vectoren, Invasieve Planten en Plantgezondheid, onderdeel van de NVWA) en Naturalis.

De Kaapse waterlelie is op enkele plaatsen verwilderd aangetroffen, met name in stedelijke omgeving. De soort lijkt zich bij de huidige klimaatomstandigheden niet echt te kunnen vestigen. Rossig vederkruid wordt sinds 2018 waargenomen in heel Nederland, met name in stedelijk gebied. Deze soort kan dichte vegetaties vormen waardoor inheemse soorten worden verdrongen. Ook wordt de doorstroming van water gehinderd.

Bestrijding

Herkenning van invasieve waterplanten is vaak lastig, maar wel belangrijk zodat snel actie kan worden ondernomen. Het is bij de bestrijding van invasieve waterplanten van groot belang zo snel mogelijk in te grijpen. Bij een grote populatie is de bestrijding namelijk veel lastiger dan als de populatie nog klein is. Bij veel soorten moeten de planten zo volledig mogelijk verwijderd worden en moet ook voorkomen worden dat fragmenten kunnen wegdrijven.

Meld waarnemingen

Ontdekt u dat een soort die u gevonden heeft een invasieve waterplant is? Maak dan melding van uw waarneming op bijvoorbeeld Telmee.nl of Waarneming.nl. Deze gegevens komen dan in de Nationale Databank Flora en Fauna.

Introductie in de natuur voorkomen

Gooi overtollige planten uit een aquarium of vijver nooit in openbaar water, maar altijd in de gft-container om introductie in de natuur te voorkomen. Nog beter is om geen invasieve waterplanten te kopen. Sommige soorten, zoals watercrassula en gele maskerbloem, kunnen vanuit een vijver door dieren, bijvoorbeeld vogels, verder worden verspreid. Wil je weten welke vijverplant kan verwilderen en mogelijk schadelijk kan zijn voor de natuur? Kijk dan op de website Tuinernietin!. Daar staat van de waterplanten die te koop zijn of ze potentieel invasief zijn of niet. Bij soorten die potentieel invasief zijn, wordt vermeldt welke soorten dan een goed alternatief zijn.

Meer informatie

• De gids is gratis te downloaden op de site van de NVWA.
• De NVWA heeft in 2022 ook een vergelijkbare veldgids gemaakt voor invasieve houtige planten, waarin 45 soorten uitheemse bomen en struiken worden beschreven die in bospercelen prioriteit hebben bij het voorkomen van schade. Deze gids is ook te downloaden op de site van de NVWA.

Tekst: Johan van Valkenburg & Jenneke Leferink, NVWA
Foto’s: Johan van Valkenburg (leadfoto: rossig vederkruid te midden van een andere exoot: parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum)); Edu Boer; NVWA