Ook akkerbouwer kan basisnatuur herstellen

Al langer groeit het besef dat niet alleen de bescherming van zeldzame natuur in natuurgebieden belangrijk is. Ook de ‘gewone soorten’ in steden en op het platteland, zoals de haas, huismus en egel, gaan hard achteruit. Het concept Basiskwaliteit Natuur richt zich op het in stand houden van de minimale leefcondities voor deze soorten. Onder andere natuurinclusieve landbouw kan daaraan bijdragen.

Soorten van het boerenland

In een nieuwe studie voor OBN Natuurkennis zetten onderzoekers een aantal maatregelen op een rij die daarbij effectief kunnen zijn. Het rapport richt zich op vijftien soortgroepen die kenmerkend zijn voor het Nederlandse boerenland, van bodemdieren en natuurlijke plaagbestrijders tot dagvlinders en akkervogels. Voor deze groepen is in kaart gebracht welke maatregelen bijdragen aan hun voedselvoorziening, voortplantingsmogelijkheden, veiligheid en verplaatsing (de vier V’s).

Natuurinclusieve maatregelen

Op basis daarvan is een overzicht gemaakt van 42 natuurinclusieve maatregelen die effectief zijn voor biodiversiteitsherstel in akkerbouwgebieden. Bij die maatregelen kun je denken aan aanpassingen in de teelt, zoals het telen van bloeiende planten, ontwikkelen van kruidenrijk grasland en gebruik van strokenteelt. Ook aanpassing van bemesting en vermindering van grondbewerkingen en pesticidengebruik horen daarbij. Daarnaast kunnen akkerbouwers aan agrarisch natuurbeheer doen en bijdragen aan de zogenoemde groenblauwe dooradering, bijvoorbeeld door aanleg van heggen, akkerranden, keverbanken of natuurvriendelijke slootkanten.

Hulpmiddel voor gebiedsprocessen

De kansrijke maatregelen zijn gebundeld in een interactieve tool en een kansentabel (pdf: 484 kB) die inzicht geeft in hoeverre de maatregelen soortgroepen ondersteunen. Deze tabel is bruikbaar in gebiedsgerichte samenwerking tussen boeren, collectieven, terreinbeheerders en overheden. Ook zijn de maatregelen beoordeeld op praktische toepasbaarheid, kosten, agronomische inpassing en hun rol binnen bestaande KPI-systemen – zoals de BiodiversiteitsMonitor Akkerbouw – zodat dit onderdeel kan zijn van het gesprek tussen gebiedspartijen.

Lessen uit de praktijk

Daarnaast zijn lessen getrokken uit bestaande pilotprojecten. In vier pilotgebieden zijn via interviews praktijkervaringen met natuurinclusieve akkerbouw verzameld. Van belang bleek dat er ruimte is voor ‘lerend beheren’ en dat de samenwerking in een gebied baat heeft bij vroegtijdige afspraken tussen agrariërs en andere gebiedspartijen. Tegelijkertijd blijkt dat onzekerheid over financiering en langetermijnperspectief nog steeds een belangrijke barrière vormt voor opschaling. Basiskwaliteit Natuur moet dan ook beter verankerd worden in ruimtelijk en landbouwbeleid buiten de grenzen van natuurgebieden, stellen de onderzoekers.

Veldwerkplaatsen natuurinclusieve landbouw

Wie wil weten hoe dit in de praktijk uitpakt, kan deelnemen aan de Veldwerkplaats Gebiedsaanpak natuurinclusieve akkerbouw op 26 juni (Zuidwest-Nederland) of 2 juli (Noord-Nederland). ’s Middags staat een veldbezoek gepland. Aanmelden kan via de site van OBN Natuurkennis.

Meer informatie

• Lees het volledige OBN-rapport Op naar Basiskwaliteit Natuur in akkerbouwgebieden (pdf: 2,3 MB).
• Bezoek de themapagina Natuurinclusieve akkerbouw op de site van OBN Natuurkennis voor uitgebreide informatie.

Tekst en beeld: OBN Natuurkennis