Internationaal wolvencongres in Lunteren

Verspreid over de thema’s ecologie en habitats, management en innovatie, wetgeving, en politiek en maatschappij waren er lezingen, paneldiscussies, workshops en een postersessie. De organisatie bestond uit een Nederlands-Belgisch consortium bestaande uit Agentschap Natuur en Bos Vlaanderen, Natuurmonumenten, Zoogdiervereniging, Dierenbescherming, Free Nature, Rijksuniversiteit Groningen en de Radboud Universiteit. Na de succesvolle editie van Wolves Across Borders in 2023 in Zweden was dit de tweede keer dat dit wetenschappelijke congres plaatsvond.

Kennis delen

Er is de laatste jaren veel onderzoek verricht naar de wolf. Het congres heeft duidelijk laten zien dat kennis over wolven noodzakelijk is, maar niet kan zonder kennis over mensen en hun invloed. In de plenaire sessie op de openingsdag lieten vooraanstaande wolvenexperts als Dave Mech, Luigi Boitani, Claudio Sillero, Geraldine Werhahn en Adrian Wydeven zien dat er veel informatie over wolven wordt verzameld, maar dat het communiceren van bijvoorbeeld aantallen altijd een bepaalde context heeft. Zonder die – meestal complexe – context zeggen de cijfers over bijvoorbeeld wolvenpopulaties niet zoveel. Wat dat betreft heeft Wolves Across Borders opnieuw benadrukt dat het blijven verzamelen van data en het uitwisselen van de opgebouwde kennis en inzichten vereisten zijn voor het communiceren over de wolf. Veteraan Mech, die al sinds 1958 wolven bestudeert, benadrukte ook dat de wetenschap altijd in beweging is en zelfs voor hem nog verrassende inzichten kan geven.

Relevantie voor Nederland

In Nederland is het wolvendebat al jaren sterk gepolariseerd. Dat maakt het vaak bijzonder uitdagend en lastig om wetenschappelijke kennis en inzichten uit te dragen. De toespraak van Hugh Jansman over zijn worsteling hiermee leverde veel herkenning en bijval op. Martin Drenthen bekeek de komst van de wolf dan weer vanuit een filosofisch standpunt. Zijn conclusie: we kunnen als mens prima samenleven met de wolf, maar dit kan alleen als zowel mens als wolf zich aanpassen. Enkele workshops gingen dieper in op de mogelijkheden die er gelukkig nog wel zijn om een verbinding met bepaalde stakeholders op te bouwen en te behouden. Daarnaast sprak Juan Pablo Ramirez over de effecten van het verlagen van de beschermingsstatus voor de wolf in de Verenigde Staten. In de meeste gevallen leidde deze wijziging niet tot een verlaging van het aantal wolven binnen een populatie, maar tot een minder sterke groei of een stabilisatie van de populatie. Ook de lezingen en workshops over het vangen en zenderen van wolven leverden veel inzichten op. Iedereen was het erover eens dat vangen en zenderen enorm waardevolle data oplevert die ingezet kan worden bij het beheer van wolven. Daarnaast bleek dat elke habitat verschillende tactieken vereist en dat ervaring en een goede voorbereiding essentieel zijn. Redenen genoeg om ook in Nederland zo snel mogelijk te starten met het op deze manier verzamelen van data.

'Probleemwolven'

In de paneldiscussie over probleemwolven ging de discussie over de vraag of dit een ecologisch, maatschappelijk of cultureel debat is. Als wolven afwijkend gedrag vertonen, blijkt de mens toch meestal de aanwijsbare oorzaak te zijn. Het is belangrijk om de exacte oorzaak te achterhalen omdat je bijvoorbeeld bijtincidenten te allen tijde wilt voorkomen. Het zal tijd kosten voordat bezoekers van gebieden waar wolven leven, begrijpen dat dit ook iets betekent voor hun eigen gedrag. Het bos is er immers niet alleen voor de mens. De meeste buitenlandse deelnemers verbaasden zich over de moeite in Nederland met het ingrijpen bij escalaties. Dat is voor het draagvlak van wolven bijzonder ongunstig en kan bovendien tot gevaarlijke situaties leiden. Een oproep aan de bevoegde gezagen in Nederland om ervoor te zorgen dat er bij wolven met problematisch gedrag direct kan worden ingegrepen.

Wat het congres heeft opgeleverd

Over de hele wereld zijn er grote verschillen als het aankomt op hoe een samenleving tegen de wolf aan kijkt, zeker in landen waar wolvenpopulaties na jaren afwezigheid weer zijn teruggekeerd, zoals in Nederland. Daarnaast hanteren landen uiteenlopende strategieën voor de omgang met wolven. Deze kunnen dan ook nog eens regionaal sterk verschillen. Ondanks die verschillen blijkt de wolf, zeker in Europa, bijna overal aan een opmars bezig. De wolf lijkt zich dus van alle twistpunten en landsgrenzen niets aan te trekken en blijft ons mensen telkens weer verrassen door zijn enorme aanpassingsvermogen. Wolves Across Borders verzamelde meer dan 350 wetenschappers en geïnteresseerden om kennis over en ervaringen met de wolf uit te wisselen. Uiteindelijk zijn het niet de verschillen, maar juist de overeenkomsten die aan het einde van het congres naar boven kwamen:

• Data verzamelen is een voorwaarde om kennis te verkrijgen;
• Het vangen en zenderen van wolven levert data van onschatbare waarde op;
• Wolven zijn van nature schuw, maar kunnen potentieel gevaarlijk gedrag aanleren;
• Menselijk gedrag is meestal de oorzaak van problematisch gedrag van wolven;
• Beheer van wolvenpopulaties is maatwerk en vereist een doelmatige aanpak.

Vervolg

Het volgende Wolves Across Borders-congres zal in 2028 plaatsvinden. Als er meer bekend is over de datum en locatie zal dit gedeeld worden via de website van Wolves Across Borders.

Tekst: Bert de Smidt, Zoogdiervereniging
Foto's: Eveline van der Jagt; Bert de Smidt; Marielle van Uitert