Extra gezondheidsrisico’s door gecombineerde blootstelling aan ozon, hitte en pollen

Vandaag geldt voor heel Nederland een smogwaarschuwing. Volgens het RIVM loopt de ozonconcentratie op tot een slecht niveau. De een na hoogste categorie. Tegelijkertijd loopt het kwik vandaag op tot 30 graden Celsius waardoor er kans is op gezondheidsrisico’s als gevolg van hittestress. De gezondheidsrisico’s lopen nog eens extra op doordat we momenteel in het piekseizoen van de graspollen zitten. Een gecombineerde blootstelling aan hitte, slechte luchtkwaliteit en pollen levert mogelijk extra gezondheidsrisico’s op.

GoHot

Momenteel loopt een groot onderzoeksproject (GoHot), gefinancierd door ZonMw, om te bepalen hoe groot die risico’s zijn, wie de grootste risico’s lopen en wat je eraan kunt doen om de risico’s te verkleinen. Terwijl het GoHot-onderzoek in volle gang is wordt Nederland dus geconfronteerd met juist zo’n risicosituatie. Het onderzoek kwam mede tot stand door een situatie precies twee jaar geleden. Halverwege juni 2023 werden we ook blootgesteld aan een combinatie van deze drie risicofactoren. In het natuurbericht Ongezonde mix van graspollen, hitte en hoge ozonconcentratie van 10 juni 2023 waarschuwden we voor de ongezonde omstandigheden. Later constateerde het CBS een opvallende oversterfte die vooral toegeschreven werd aan hitte. Hierover publiceerde het CBS het bericht Oversterfte in juni en naar aanleiding daarvan plaatste de NOS het bericht Oversterfte in juni onder senioren, CBS legt link met hitte.

In de piekperiode van het graspollenseizoen

We bevinden ons in de piekperiode van het graspollenseizoen. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de pollentellingen van het LUMC en die van het Elkerliek ziekenhuis in Helmond. Eind mei zagen we de hoogste graspollenconcentraties waarna het wat terugliep. We zien vaker dat de concentraties na een dipje weer oplopen. Na de zeer droge periode in het voorjaar waren de omstandigheden de afgelopen weken ideaal voor de groei van grassen. Momenteel staan dan ook allerlei soorten volop in bloei. De Europese graspollenverwachting van het SILAM-model laat ook zien dat we deze dagen hoge graspollenconcentraties kunnen verwachten.

Geen zware lichamelijke inspanning

Het RIVM adviseert mensen die gevoelig zijn voor smog binnen te blijven en zware lichamelijke inspanning te beperken. Mensen met luchtwegaandoeningen, kinderen en ouderen zijn relatief vaak gevoelig voor smog. Dit advies geldt vooral in de namiddag en vroege avond, omdat de lucht dan het meest verontreinigd is. Smog door ozon kan leiden tot een toename van luchtwegklachten, zoals hoesten en kortademigheid, verergering van astmaklachten en afname van de longfunctie. Ook kan irritatie aan ogen, neus en keel voorkomen. Neem bij klachten contact op met uw huisarts of de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst).

Ook voor hitte zijn volgens het RIVM ouderen een kwetsbare groep. Andere groepen die zonder maatregelen last kunnen krijgen van hitte zijn: (zeer) jonge kinderen, mensen met een chronische aandoening, zwangeren, personen in een sociaal isolement, daklozen en mensen met overgewicht. Ook het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, alcohol of drugs maakt de kans op gezondheidsklachten door aanhoudende hitte groter.

Hou het hoofd (en dat van een ander) koel

Drink voldoende
Drink water, thee of koffie. Ook als u geen dorst heeft, is het goed om regelmatig te drinken. Matig het gebruik van alcohol.
Tip: Zorg dat u altijd een flesje water bij de hand heeft, zeker als u naar buiten gaat of met de auto op pad gaat.

Houd uzelf koel
Blijf in de schaduw en beperk lichamelijke inspanning in de middag (tussen 12:00 en 18:00 uur).
Tip: Maak gebruik van de koelere ochtend en avond voor uw boodschappen of wandeling. Neem een verkoelend (voeten)bad of een douche.

Houd uw woning koel
Houd de zon en warmte zoveel mogelijk buiten uw woning, bijvoorbeeld met zonwering, ventilator of airconditioning.
Tip: Zorg voor extra koele frisse lucht door het openen van ramen en/of deuren op tijdstippen dat het buiten is afgekoeld.

Zorg voor elkaar
Let bij warm weer extra op mensen in uw omgeving die misschien uw hulp kunnen gebruiken.
Tip: Ga een keer extra langs of bel ze op en vraag wat u kunt doen.

Medicijnen en hitte
Sommige medicijnen kunnen bij hitte tot gezondheidsproblemen leiden doordat de water- en zouthuishouding in het lichaam verstoord wordt. Dit kan leiden tot uitdroging, te weinig zweten en onwel worden.
Tip: Overleg met uw apotheek of huisarts als u vragen heeft over het gebruik van uw medicijnen tijdens hitte.

Meer informatie

• Meer informatie over hitte en gezondheid is te vinden op de hittepagina’s van het RIVM.

Tekst: Arnold van Vliet, Leerstoelgroep Earth Systems and Global Change, Wageningen University & Research
Beeld: Arnold van Vliet; Luchtmeetnet.nl; SILAM