Trekvogels uit koers tijdens EuroBirdwatch

Vogelbescherming Nederland organiseerde dit jaar voor de dertigste keer de EuroBirdwatch. Op bijna zestig plekken in ons land werd op zaterdag 4 oktober geteld en vlogen er bijna 27.000 vogels van 164 verschillende soorten over. Daarbij werden ook bijzondere soorten waargenomen, zoals de kleinste jager en de kuifaalscholver.

Storm kost trekvogel veel energie

Storm Amy bracht veel van deze vogels uit koers en 'blies' hen richting onze Noordzeekust. Dat leverde voor de vele vogelaars die over zee uitkeken spectaculaire waarnemingen op. Toch is het verschijnsel minder goed nieuws voor de vogels zelf. Ze worden gedwongen van hun natuurlijke trekroute af te wijken en kunnen door de hoge golven nauwelijks voedsel vinden. Als de storm snel gaat liggen, kunnen de meeste vogels hun oorspronkelijke route weer oppakken. Voor sommige soorten betekent deze omweg echter een enorme aanslag op hun energievoorraad. Voor hen kan de trek daardoor letterlijk een kwestie van leven of dood worden. Mogelijk zullen dit soort verstoringen door klimaatverandering in de toekomst vaker voorkomen tijdens de trekperioden. Deze ontwikkeling baart Vogelbescherming zorgen.

Zeevogels domineren telling, zangvogels trotseren de wind

Onder de vogels die het meest werden geteld, bevonden zich vooral zeevogels. Opvallend genoeg wisten ook enkele zangvogels, zoals spreeuwen en graspiepers, ondanks de harde tegenwind toch hun weg te vervolgen. "Dat mag gerust bijzonder genoemd worden. Hun aantallen bleven echter aanzienlijk lager dan gebruikelijk tijdens de EuroBirdwatch – spreeuwen worden normaal gesproken vaak in de honderdduizenden geteld. De kleinere vogels die toch op pad gingen, waren dan ook ware bikkels", aldus Gert Ottens, medewerker Vogelbescherming Nederland.

Top 10

Lage aantallen

Het totale aantal getelde vogels lag aanzienlijk lager dan gemiddeld tijdens een EuroBirdwatch. Dat is een direct gevolg van storm Amy. De krachtige wind, vaak vergezeld van regen, hield veel vogelaars – vooral in het binnenland – binnen. Waar er vaak meer dan 150 telposten worden bemenst tijdens dit evenement, ging het daarom nu ‘maar’ om bijna zestig. Bovendien laten ervaringen uit voorgaande jaren zien dat vogels onder zulke omstandigheden hun trek liever uitstellen.

Bijzonderheden

Met zoveel vogelaars die het luchtruim afspeuren, ontsnapt bijna geen vogel aan de aandacht. Iedere jaargang van het evenement worden in Nederland dan ook bijzondere vogels waargenomen. Zo werden dit keer onder andere 3 krooneenden, 1 grote zee-eend, 29 koereigers, 163 grauwe pijlstormvogels, 2 noordse pijlstormvogels, 6 vale stormvogeltjes, 3 noordse stormvogels, 197 kleine jagers, 6 middelste jagers, 1 kleinste jager, 9 grote jagers, 1 kuifaalscholver, 8 kraanvogels, 2 visarenden, 9 rode wouwen, 2 reuzensterns en 1 grote pieper geteld in Nederland. Vooral verschillende zeevogels vlogen dus erg goed.

EuroBirdwatch: samen vogels tellen én beschermen

Het doel van dit jaarlijkse evenement gaat verder dan alleen tellen – trekvogels worden tijdens hun reis geconfronteerd met ernstige bedreigingen zoals klimaatverandering, intensief landgebruik en illegale jacht. Daarom zetten Vogelbescherming Nederland en BirdLife International zich in om het bewustzijn te vergroten voor de bescherming van trekvogels: in hun broedgebieden, langs hun vliegroutes en tussenstops, én in de overwinteringsgebieden rond de Middellandse Zee en in Afrika, waar dit helaas nog altijd hard nodig is.

Naast het verzamelen van tellingen via Trektellen, stelt Vogelbescherming een landelijke top 10 samen. EuroBirdwatch is het grootste evenement voor het tellen van trekvogels, dat sinds 1993 door BirdLife International in samenwerking met Vogelbescherming wordt georganiseerd. In de afgelopen jaren namen in totaal zo’n 1,3 miljoen mensen deel en werden ruim 104 miljoen trekvogels geteld. Via Trektellen is een overzicht van alle telposten te vinden.

Europese resultaten

Aan het eind van het EuroBirdwatch-weekend worden de aantallen van alle waargenomen vogels geteld en gerapporteerd aan het Europese centrum. In heel Europa deden 34 landen mee. De totale uitslag, inclusief alle bijzondere waarnemingen, worden bekend gemaakt op de website van Vogelbescherming. We kunnen alvast zeggen dat ook elders langs de (Atlantische) kusten veel en bijzondere zeevogels zijn gezien. Zoals een bruine gent in Bretagne, waar onder meer ook tien Kuhls pijlstormvogels en acht grote pijlstormvogels werden geteld. Soorten die in Nederland zelden of nooit worden waargenomen.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Beeld: Ad Sprang (leadfoto: jan-van-gent); Els Bary-Peters