Rampjaar voor de tengere pantserjuffer

De tengere pantserjuffer was lang een zeldzame soort en zat hier aan de noordgrens van zijn verspreidingsgebied. Door klimaatverandering is hij echter veel algemener geworden. Nu is 2025 zeker geen koud jaar en we hebben ook geen strenge winter gehad. Dat kan dus geen probleem zijn, maar hoe kan het dan dat we er dit jaar zo weinig zien? De tengere pantserjuffer komt vaak voor in plasjes en vennen die opdrogen in de zomer. Als dat te vroeg in de zomer gebeurt, kunnen de larven zich niet ontwikkelen en dan zullen er dus ook minder tengere pantserjuffers vliegen. Maar het was in juni en juli van dit jaar niet extreem droog, dus dat lijkt ook niet het geval.

Droogvallen

Waarschijnlijk is het nog eerder misgegaan. Pantserjuffers overwinteren als ei in een (dode) stengel van pitrus of een andere plant. De vrouwtjes leggen eieren in planten die net in het water staan, maar vaak ook in planten die iets van het water af op de oever staan. In het voorjaar komt de nieuwe generatie als 'prolarfje' tevoorschijn. Deze larfjes laten zich in het water vallen. Maar dan moet er in die periode wel water zijn. Met een Mediterraan klimaat, met droge zomer en natte winter, klopt dat precies: als een pantserjuffer in augustus haar eieren in de oeverzone van een ondiep ven legt, staan die planten na de winter in het water. Nederland is weliswaar warmer geworden, maar wij hebben hier dat Mediterrane regenvalpatroon (nog) niet. In 2024 was de zomer nat en stond het water in augustus op veel plekken juist heel hoog. De winter en vooral het voorjaar waren droog en eind april, begin mei zal op veel plekken het water lager gestaan hebben dan in augustus 2024. De larven die in die periode tevoorschijn kwamen, vielen op een droge bodem en niet in het water. Klein als ze zijn, kunnen ze zich amper verplaatsen. Vele zullen het water niet bereikt hebben. En zonder larfjes uiteraard geen volwassen juffers.

Geen zorgen

Toch hoeven we ons geen zorgen te maken om tengere pantserjuffers. Deze keer hadden ze pech, maar daar kunnen ze zich prima van herstellen. Voor de gewone pantserjuffers en tangpantserjuffers geldt in mindere mate hetzelfde. Deze soorten zitten echter vaak bij wat dieper water, leggen eieren vaker boven het water – of zelfs onder water – en de nieuwe generatie komt eerder in het jaar uit het ei. Dat maakt dat een groter deel van hun larven netjes in het water terecht zal zijn gekomen.

Tekst: Roy van Grunsven, De Vlinderstichting
Beeld: Kars Veling; Christophe Brochard