Van landbouwgrond naar zeldzaam leembos: 400.000ste boom geplant in het Brabantse Groene Woud
ARK Rewilding Nederland, Trees for AllDeze forse groei in het aantal geplante bomen geeft de natuur in dit unieke Nederlandse landschap een krachtige impuls. De grootschalige aanplant sluit aan bij de bredere missie van Trees for All en ARK om vanuit duurzame bosprojecten bij te dragen aan een beter klimaat, meer biodiversiteit en een gezonde leefomgeving wereldwijd.
Soortenrijkste bossen van Nederland
Leembossen zijn zeldzaam in Nederland. Het Groene Woud is een van de weinige plekken waar ze nog voorkomen. Door de natte, leemrijke bodems zijn deze bossen uitzonderlijk soortenrijk en vormen ze een thuis voor talloze bijzondere dieren en planten. De vochtige omstandigheden maken het gebied aantrekkelijk voor karakteristieke bosvogels zoals de zwarte specht, wespendief en houtsnip. Ook zeldzame dagvlinders, amfibieën en rijke voorjaarsflora – van bosanemoon tot slanke sleutelbloem – profiteren van het unieke microklimaat dat deze leembossen creëren. Daarmee behoren de bossen tot de meest natuurrijke en ecologisch waardevolle bossystemen van ons land.
Uitbreiding van zeldzaam bos
Trees for All draagt sinds 2020 bij aan de versterking en uitbreiding van deze laatste leembossen in Nederland. Dankzij de steun van duizenden donateurs – van particulieren tot bedrijven – konden inmiddels 400.000 bomen worden geplant op landbouwgronden die door ARK zijn aangekocht en klaargemaakt voor natuurontwikkeling. De aanplant maakt deel uit van een groter netwerk van herstelprojecten in Het Groene Woud, waarbij versnipperde natuurgebieden met elkaar worden verbonden. Het resultaat is een groeiend aaneengesloten landschap waarin planten en dieren nieuwe kansen krijgen om voedsel te vinden, zich voort te planten en zich veilig te verplaatsen van het ene leefgebied naar het andere.
“Het planten van de 400.000ste boom is een enorme mijlpaal voor de natuur in Brabant”, zegt Stef Röell, directeur bij Trees for All. “Het laat zien dat een samenwerking tussen natuurorganisaties, betrokken burgers en boeren concrete resultaten oplevert: een sterk, aaneengesloten natuurgebied waar de biodiversiteit verder tot leven komt en waar mensen de natuur kunnen beleven.”
Unieke werkwijze
ARK plant boom- en struiksoorten die in het gebied thuishoren maar nog onvoldoende in Het Groene Woud voorkomen, handmatig aan. Bijvoorbeeld de zeldzame fladderiep, waarvan er nog slechts enkele tientallen in Het Groene Woud voorkwamen. Daarnaast laat ARK veel ruimte voor natuurlijke regeneratie: bomen en struiken die spontaan opkomen uit zaadbanken of verspreid worden door dieren.
Het herstel van hydrologie speelt eveneens een belangrijke rol. Door oude sloten te dempen, water langer vast te houden en natte zones terug te brengen, ontstaan omstandigheden waarin leembossen zich optimaal kunnen ontwikkelen. De combinatie van hydrologisch herstel, aanplant van ontbrekende soorten en spontane natuurontwikkeling zorgt uiteindelijk voor robuuste, veerkrachtige bossen die beter bestand zijn tegen klimaatverandering, verdroging en ziektes.
Stef Röell: “De bomen die we zo’n vier jaar geleden hebben geplant, hebben zich al ontwikkeld tot een jong bos waar de biodiversiteit stap voor stap op gang komt. De bever, zwarte ooievaar, zeearend, wespendief en houtsnip zijn al gespot. Dat zijn hoopvolle ontwikkelingen voor de toekomst.”
Rewilding in actie
ARK speelt een cruciale rol in het verbinden van de leembossen in Het Groene Woud en vormt voormalig landbouwgebied om tot toekomstbestendige natuur. Na de aankoop van gronden wordt de waterhuishouding hersteld, worden natte plekken en reliëf teruggebracht en krijgt het landschap meer variatie. ARK werkt volgens het principe van rewilding: het creëren van omstandigheden waarin natuurlijke processen en sleutelsoorten hun werk kunnen doen.
"Grote grazers, zoals Schotse hooglanders en edelherten, helpen door begrazing en verstoring bij het ontstaan van open plekken, variatie in vegetatiestructuur en het verspreiden van zaden. In Het Groene Woud zijn typische leembosbomen en -struiken erg zeldzaam (fladderiep, wegedoorn, linde, viltroos, wilde mispel, wilde appel, kardinaalsmuts). Door verdroging, bestrijdingsmiddelengebruik, ontwatering en stikstofdepositie zijn sommige leembossen vergrast of verruigd en is de bodem lokaal verarmd. In het bodemsysteem ontbreken daardoor soorten die de zaadontkieming stimuleren en op weg helpen. Daarom is bomen planten hier een goede keuze om de rewilding van het bos te versnellen", zegt ARK-projectleider Ger van de Oetelaar. "De samenwerking met Trees for All tilt natuurherstel hier écht naar een hoger niveau."
Ger van de Oetelaar benadrukt hoe waardevol de samenwerking is: “Dankzij Trees for All kunnen we hier werken met autochtoon plantmateriaal en zeldzame soorten terugbrengen die dit gebied écht nodig heeft. Het is een club die niet alleen ondersteunt, maar actief meedenkt en mensen in beweging brengt. Door deze samenwerking komen we als ARK in contact met groepen en bedrijven die anders niet snel met rewilding te maken krijgen. Het is fantastisch om te zien hoe deelnemers tijdens plantdagen enthousiast de handen uit de mouwen steken. Samen zetten we hier een landschap neer dat generaties mee kan.”
Meer informatie
Tekst: Trees for All en ARK Rewilding Nederland
Beeld: Trees for All