Zorro zoek?
Bericht uitgegeven door de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]
De Eikelmuis is met haar zwarte Zorro-masker en lange pluimstaart een opvallende verschijning. Ondanks de verhoogde aandacht voor deze mooie slaapmuis, wordt ze jaar na jaar steeds minder vaak waargenomen. Net als bij zovele soorten ligt de oorzaak onder andere in de achteruitgang van de kwaliteit van haar leefgebied en het verdwijnen van verbindingen tussen de weinige resterende leefgebieden.
Het gaat momenteel – om het zacht te zeggen – niet zo goed met de Eikelmuis (Eliomys quercinus). Uit heel wat Europese regio’s komen alarmerende berichten over een dramatische achteruitgang. Terwijl ze vroeger wijd verspreid voorkwam in de zuidelijke helft van Vlaanderen, raakte haar verspreiding de laatste jaren meer en meer beperkt tot een klein aantal clusters. De verhoogde aandacht voor de soort door de start van het Eikelmuisproject in 2006 en Waarnemingen.be in 2008 stimuleerde meer mensen om op zoek te gaan naar deze kleine Zorro. Dat leidde echter niet tot een groter aantal recente waarnemingen, wat al een eerste aanwijzing was voor een sterke achteruitgang van de soort. Ook uit interviews die werden afgenomen tijdens het Eikelmuisproject bleek duidelijk een dalende trend en inkrimping van het verspreidingsgebied.
Nog meer dan voor grotere zoogdieren zoals Otter, Lynx en Edelhert zijn goede verbindingen tussen de leefgebieden van levensbelang voor de Eikelmuis, aangezien ze nog moeilijker grote barrières kan overbruggen. Zonder verbindingen geraken de resterende, op dit ogenblik vaak zeer kleine eikelmuispopulaties geïsoleerd en kunnen ze puur door toeval uitsterven (met zo goed als geen kans op herkolonisatie) of ten onder gaan aan inteelt. Het belang van goede verbindingen werd ook al gesuggereerd in het Eikelmuisrapport, waaruit bleek dat opvallend veel eikelmuiswaarnemingen zich langs spoorwegen bevinden. Een netwerk van houtige (spoor)wegbermen met besdragende struiken in combinatie met natuurgebieden en hoogstamboomgaarden zorgt ervoor dat de Eikelmuis op een aantal plaatsen nog kan overleven.
Sinds de start van het Eikelmuisproject in 2006 probeert de Zoogdierenwerkgroep niet alleen de verspreiding van deze soort nauwkeurig op te volgen. Ze stimuleert ook lokale overheden en beheerders om de soort mee te beschermen. Zo werden er de voorbije jaren op verschillende plaatsen houtkanten en hoogstamfruitbomen aangeplant door Natuurpunt, andere natuurverenigingen, regionale landschappen, gemeenten en provincies (bv. in het Heibos in Kortenaken, Dijleland, kleiputten in Ploegsteert, vallei van de Zwalmbeek in de Vlaamse Ardennen, …). Er werden in het kader van het grensoverschrijdende BIPS-project zelfs enkele echte ‘Eikelmuistuinen’ ingericht (Aalbeke, Moeskroen, Armentières) en een paar brochures ontwikkeld met informatie over de Eikelmuis, het controleren van nestkasten en het inrichten van een eikelmuisvriendelijke tuin. Al deze inspanningen zorgen ervoor dat de Eikelmuis het hier en daar lokaal terug een beetje beter doet. Af en toe worden zelfs nog onbekende populaties ontdekt, zoals recent in Wevelgem of het militair domein Raversijde in Oostende. Spijtig genoeg zijn de meldingen van verdwenen populaties een veelvoud hiervan… Vele waarnemingen betreffen daarenboven dode eikelmuizen die meegebracht werden door de kat. De invloed van onze zeer grote huiskattenpopulatie mag dus ook niet onderschat worden en is een aandachtspunt voor de toekomst van de Eikelmuis.
Wild Vlaanderen – 26-27 mei - Hasselt
Om zoogdieren en verbindingen tussen natuurgebieden in de schijnwerpers te zetten organiseert de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt in samenwerking met Natuurpunt Limburg en de stad Hasselt op zaterdagavond 26 mei en zondag 27 mei ‘Wild Vlaanderen’. De bezoeker kan er kennis maken met heel wat wilde en minder wilde zoogdieren, van everzwijnen en dassen tot schapen en galloways. Meer informatie op www.wildvlaanderen.be.
Meer informatie en tips om de Eikelmuis te helpen vind je op www.eikelmuis.be en in de Eikelmuisfolder en de folder ‘Gebolder op zolder'.
Tekst: Goedele Verbeylen, Natuurpunt Studie & Frank Huysentruyt, Zoogdierenwerkgroep Natuurpunt