Nectarrestaurants sluiten deuren door achterhaalde wetgeving

Bericht uitgegeven door Natuurpunt Beleid [land] op [publicatiedatum]

De zomer is in het land, de bloemen in bermen en akkerranden staan volop in bloei en zoals ieder jaar is ook de klopjacht op distels ingezet. De afgelopen dagen kregen verschillende mensen een aangetekende zending in de bus met een aanmaning om de distels in hun voortuin te verwijderen. Post uit het verleden lijkt het wel: de  distelbestrijdingswetgeving dateert uit 1887, toen landbouwers nog met hun vingers in de paardenmest wroetten en daardoor tetanus riskeerden. Anno 2014 is een heksenjacht op elke distel overdreven en onnodig, bovendien leidt het ertoe dat de beste nectarrestaurants voor bedreigde bijen en vlinders op slag verdwijnen. In een landschap dat nu al uitzonderlijk arm is aan bloemen, is dat geen goede zaak.

Nationale helden
Dat distels een stekelig maar ondergewaardeerd kantje hebben, moet je de Schotten niet vertellen. Sinds het ‘onkruid’ de Schotten waarschuwde bij een inval van de Vikingen, is de Speerdistel hun nationaal embleem geworden. Hier in Vlaanderen kan de distel gerust een imagocampagne gebruiken. De overheid heeft de distel jarenlang gediaboliseerd. De wetgeving voor distelbestrijding dateert uit de tijd dat landbouwers de akkers nog met de blote handen bewerkten en bemesting met paardenmest een gangbare praktijk was. Contact met paardenmest gecombineerd met pijnlijke prikwondjes vormde een risico op besmetting met de dodelijke tetanusbacterie. Met de mechanisering van de landbouwvoering is de noodzaak voor deze historische distelbestrijdingsverplichting compleet achterhaald. In onze buurlanden is de bestrijdingsplicht dan ook al lang afgeschaft.

Wilde natuur prikkelt de creativiteit en is een trekpleister voor heel wat vlinders, bijen en vogels. Vooral in het landbouwgebied zijn kruiden als distels en Boterbloemen erg belangrijk, zeker nu de velden en akkers steeds armer zijn aan wilde en bloeiende planten. Studies uit Nederland wijzen uit dat in nog geen 10 jaar tijd meer dan één derde van de wilde planten verdwenen is uit het landbouwgebied. Samen met de distels en het Knoopkruid verdween hier ook 28% van de vlinders. Ook wilde bijen hebben het erg moeilijk. Zonder bloemen geen bestuivers: we zullen dus meer bloemen in het landschap moeten toelaten. En daar horen de verschillende distelsoorten zeker ook bij.

Verouderde wetgeving
De distelbestrijdingswetgeving is niet alleen hopeloos achterhaald, ze is sinds 1989 ook ongrondwettelijk. Met de derde staatshervorming in 1988-1989 werd natuur, en daarmee ook plantbestrijding, een gewestelijke bevoegdheid. Gemeenten en provincies die distelsancties opleggen op grond van de federale wetgeving hebben geen rechtsgrond omwille van een bevoegdheidsoverschrijding. De federale wetgeving is ook in strijd met de Vlaamse natuurwetgeving en het bermbesluit, die samen specifieke regels opleggen voor het verwijderen van vegetatie en het gebruik van pesticiden. Distelbestrijding geldt trouwens voor 4 distelsoorten: Akkerdistel, Kruldistel, Kale jonker en Speerdistel. In de praktijk worden vaak ook andere distelsoorten of planten die er enigszins op lijken bestreden, hoewel sommige van die soorten zelfs op de rode lijst van bedreigde planten staan.

Het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek berekende dat de bestrijdingsverplichting voor distels de belastingbetaler minstens 2 miljoen euro per jaar kost. Een bedrag dat overeenkomt met 10% van het totale budget voor de aankoop van nieuwe natuur en bos. Het lijkt erop dat die middelen beter besteed kunnen worden.

Goed nabuurschap
Het is tijd dat we de vendetta tegen de distel begraven. Distels zijn een natuurlijk onderdeel van het Vlaamse landschap. En hoe zit het dan met die overlast van distelhaarden? Onderzoek heeft uitgewezen dat het overgrote deel van de zaden in een cirkel van 20 tot 40 meter rond de distelhaard valt. Van problemen op grotere afstanden lijkt dus geen sprake. Moeten we de distel dan maar helemaal vrije baan geven? Nee, dat ook niet. Een code voor goed nabuurschap, waarbij Akkerdistelhaarden in de buurt van landbouwpercelen en tuinen verwijderd worden, kan lokale overlast van stekelige distels intomen en het probleem tot zijn ware proportie terugbrengen. 

Tekst: Annelore Nys, Natuurpunt Beleid
Foto: Kars Veling