Planten bloeien vrolijk door in koude winter

In totaal zijn 327 wilde of verwilderde plantensoorten bloeiend waargenomen. Dit komt neer op 10% van de Nederlandse flora. In de top 3 prijken Straatgras (488 keer geteld), Madeliefje (451) en Klein kruiskruid (449). Dat de nummers twee en drie omgewisseld zijn ten opzichte van vorig jaar, mag weinig naam hebben. Ook toen werden ze ongeveer even vaak gezien. Andere planten die op meer dan de helft van de lijsten stonden zijn Vogelmuur, Herderstasje, Paarse dovenetel, Paardenbloem, Tuinwolfsmelk, Kleine veldkers en Canadese fijnstraal. 82 verschillende soorten werden vaker dan 10 keer waargenomen. Paardenbloem was de meest opvallende daler in de lijst. In alle voorgaande jaren kwam die soort steeds in de top 3 voor.

Invloed weer najaar op winterbloei

Na drie plantenjachten kunnen we de balans opmaken van de effecten van het weer op de plantengroei. December 2015 was de warmste decembermaand ooit gemeten met de gemiddelde temperatuur van 9,5 graden Celsius. Dat er toen bijna drie keer zoveel winterbloeiers (735 verschillende soorten) werden gevonden als in 2014 en 2016, kan grotendeels verklaard worden door de buitengewoon hoge temperaturen en het uitblijven van vorst. De gemiddelde temperatuur tijdens de plantenjacht 2016 was met 4,7 graden Celsius vergelijkbaar met 2014. Belangrijk verschil was dat november 2015 vorst en kou kende, terwijl het najaar van 2014 overwegend warm was. Dit zien we duidelijk terug in de waarnemingen.

Top 10 van bloeiende planten

De top 25 van meest gevonden winterbloeiers bestaat net als eerdere jaren uit soorten die het grootste deel van het jaar of jaarrond bloeien. Tijdens milde winters of op zonnige en windluwe plekken zijn deze soorten in staat hun najaarsbloei te rekken. Andere soorten beginnen vroeg met de voorjaarsbloei. Het koude weer gooide wat roet in het eten. Zo werden Bezemkruiskruid, Kleine brandnetel, Schijfkamille en Klimop veel gevonden en kregen ze een plekje in de top-25. Daarentegen daalden Paardenbloem, Witte dovenetel en Gewone melkdistel flink in de lijst. Het lijkt erop dat kruiden, in het bijzondere die met een holle stengel met melksap, aanzienlijk gevoeliger zijn voor langdurige kou en bevriezing. Stevigere kruiden en houtachtige planten bloeiden vrolijk door.

Minder voorjaarsbloeiers

De waarnemingen zijn afgelopen dagen geanalyseerd en opvallend is dat de soortenlijsten dit jaar de helft korter zijn en dat aanzienlijk minder typische voorjaarsbloeiers (met de piek van de bloeitijd van februari tot en met mei) zijn waargenomen. Het totaal aantal typische voorjaarsbloeiers is dit jaar 3,9%, tegen 9,5% in 2015. De houtige voorjaarsbloeiers, zoals Hazelaar, Kleine maagdenpalm en Zwarte els, deden het beter dan de kruidige voorjaarsbloeiers als Vroegeling en Gewoon sneeuwklokje.

Lange lijsten

De langste lijsten met meer dan 40 soorten zijn ingevoerd door Teddy Dolstra in woonwijken in Drachten (46), Koen van Zoest in het centrum van Leiden (44) en Ton Denters in de Zeeheldenbuurt/Westerpark in Amsterdam (41).

De langste lijsten komen vooral uit de kustprovincies, waar het net een paar graden warmer was dan de rest van het land. Het recept voor het maken van een lange soortenlijst is zoeken in steden, langs wegbermen, in stadsparken, bosranden, op parkeerplaatsen, rommelige plekken en bouwterreinen. Weinig succes hebben plantenzoekers in polders, heidevelden en uitgestrekte bossen. Dit laatste is niet helemaal verwonderlijk, omdat hier ’s zomers ook relatief weinig bloeiende planten voorkomen.

Kou of geen kou, dit jaar hebben we geleerd dat veel planten zelfs in tijden van langdurige kou en nachtvorst kunnen doorbloeien.

Tuinen

Dit jaar deed Tuintelling.nl voor de tweede keer mee en kon men wilde of verwilderde bloeiers tellen in eigen tuin. 10% van de waarnemingen kwamen binnen via Tuintelling.nl. De top 10 in tuinen is behoorlijk anders. Het is niet verwonderlijk dat deze vooral bestaat uit (verwilderde) tuinplanten zoals Winterjasmijn en Kruipklokje. Madeliefje staat als typische gazonbewoner stevig op nummer 1.

Meer lezen? Op www.plantenjacht.nl vind je het rapport met alle resultaten.

Tekst: Leonie Tijsma & Laurens Sparrius, FLORON
Foto's: Nienke Torensma (leadfoto: paarse dovenetel); Joop Verburg
Kaart: FLORON