Rosse sprinkhaan

Sprinkhaan- en krekelgeluiden via Xeno-canto nu voor iedereen toegankelijk

EIS Kenniscentrum Insecten, Naturalis Biodiversity Center, Stichting Xeno-canto voor Natuurgeluiden
9-NOV-2022 - Sinds begin oktober 2022 is Xeno-canto, de grootste website voor geluidsopnamen van vogels, uitgebreid met sprinkhanen en krekels. Voor iedereen die geluidsopnamen in de natuur maakt is het een uitgelezen mogelijkheid om deze nu ook te kunnen delen. Sprinkhanen en krekels zijn daarmee nu nog gemakkelijker te herkennen. Zelfs de voor mensen onhoorbare geluiden.

Deel van de voorpagina van xeno-canto.org

De website xeno-canto.org is vooral bekend bij mensen die vogelgeluiden opnemen of willen leren kennen. De website bevat geluidsopnamen van zo’n 10.000 vogelsoorten. In de soortenlijst van de website zijn nu alle sprinkhanen en krekels van de wereld toegevoegd. Dat zijn ongeveer 30.000 soorten, waarvan een substantieel deel geluid produceert. Daarvan zijn van de ruim 170 Europese soorten – waaronder alle Nederlandse soorten – al 1500 geluidsopnamen beschikbaar. "Maar we verwachten dat dit aantal hard zal toenemen," vertelt Bob Planqué van Xeno-canto glimlachend.

Onhoorbare geluiden hoorbaar

De techniek van de website is vernieuwd en kan nu de meest gangbare digitale geluidsopnamen aan. Zoals WAV-bestanden, die van belang zijn bij het registreren van sprinkhaangeluiden. Voorheen konden alleen opnamen met een gecomprimeerde kwaliteit – mp3 – worden bewaard. Nu kunnen opnamen niet alleen worden bewaard in standaard (CD-)kwaliteit  van 44.1 kHz opnamefrequentie, maar ook in hoge resolutie, bijvoorbeeld 384 kHz opnamefrequentie. Daarmee is het mogelijk om geluidsopnamen aan te bieden en af te spelen met geluiden die voor het menselijk oor niet waarneembaar zijn.

 

Zingende Ephippigerida areolaria, een Spaanse zadelsprinkhaan die geluid produceert met zijn korte vleugels. Rechts een opname van de Spaanze zadelsprinkaan, met het spectrogram (boven) en oscillogram (onder). Met de QR-code rechtsboven ga je direct naar de opname op Xeno-canto (Bron: Roy Kleukers, Xeno-canto)

Zoals ultrasone geluiden met een frequentie van boven de 20 kHz, die te hoog is om gehoord te worden door het menselijk oor. Anders dan bij vogels zijn deze ultrasone geluiden voor veel soorten relevant, bijvoorbeeld bij sabelsprinkhanen. Bij die soorten is het luidste deel van de zang meestal ultrasoon. Via de website van Xeno-canto kun je die geluidsopnamen toch horen. “Door de ultrasone geluiden tien keer zo traag af te spelen worden de hogere frequenties en details van de zang plotseling hoorbaar,” legt Baudewijn Odé uit. “Daarnaast zie je een oscillogram, de geluidsgolf in de tijd, en een spectrogram, oftewel de toonhoogte van het geluid in de tijd. En ook de vondstlocatie en meer details over de opname.”

Geluidsexperts

Door geluidsopnamen van sprinkhanen met elkaar te delen, kunnen we de soorten leren herkennen. Veel soorten worden juist via hun zang gevonden en herkend. Baudewijn: “Geluid is dus een ideale manier om de meeste soorten buiten te ontdekken.” De website is niet opgezet voor het doorgeven van waarnemingen, zoals iNaturalist of Waarneming.nl, maar juist bedoeld voor het delen van geluidsopnamen. Toch worden de geluidsopnamen met een plaatsaanduiding ook doorgestuurd naar de wereldwijde database voor biodiversiteit, GBIF. Bovendien heeft xeno-canto.org de mogelijkheid om onbekende geluidsopnames aan te bieden, waarbij experts uit de Xeno-canto gemeenschap helpen de soort op naam te brengen.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

Compilatie van zingende krekels en sprinkhanen (Bron: EIS Kenniscentrum Insecten)

Toekomstmuziek

“We verwachten dat niet alleen mensen die zich nu al met sprinkhaan- en krekelgeluid bezighouden mee zullen helpen om de collectie uit te breiden; juist ook mensen die met geluiden van andere diergroepen bezig zijn zullen hun blik kunnen verbreden,” zegt Bob Planqué. Zodra de collectie groot genoeg is, zal het ook mogelijk worden om herkenningssoftware te ontwikkelen aan de hand van de giga-geluidsbibliotheek. “Hopelijk kunnen dan in sfeeropnamen van natuurgeluid allerlei soorten automatisch worden ontdekt. Maar dat is voor nu nog toekomstmuziek.”

 Meer informatie

  • Ontdek, leer en deel zelf geluidsopnames van vogels, sprinkhanen en krekels via de website van Xeno-canto
  • Dit project is tot stand gekomen met dank aan sprinkhaandeskundigen uit Nederland, Naturalis Biodiversity Center, financiële ondersteuning van NLBIF, het nationale kennisknooppunt van GBIF - Global Biodiversity Information Facility en een bijdrage van de Orthopterists’ Society

Tekst: Baudewijn Odé en Roy Kleukers, EIS Kenniscentrum Insecten; Sander Pieterse, Naturalis en Xeno-canto; Bob Planqué en Willem-Pier Vellinga, Xeno-canto
Foto's: Roy Kleukers (leadfoto: zingend mannetje van de Rosse sprinkhaan Gomphocerippus rufus naast een vrouwtje); Xeno-canto
Film: EIS Kenniscentrum Insecten