Gaffellibellen op de Roer, een uitdagende telroute

In Nederland worden libellen op veel plekken geteld volgens het protocol van het meetnet libellen, onderdeel van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM). Er wordt een vaste route langs het water gelopen en worden óf, op algemene routes, alle soorten geteld of, op een soortgerichte route, een specifieke soort. Voor de gaffellibel, een soort van de Habitatrichtlijn, is dit een uitdaging. Bij de Swalm zijn paadjes en kun je op een aantal plekken langs het water lopen, maar bij de Roer kan dat niet. De Roer is een kronkelende rivier met veel steile oevers, waar je maar op een paar plekken bij het water kunt komen. Vanaf de kant krijg je geen goede indruk van het aantal gaffellibellen. Omdat de populatie in de Roer een groot deel van de Nederlandse populatie is, is het wel belangrijk om de voortgang te volgen. Het was lang de vraag hoe we dit konden doen, maar de oplossing bleek uiteindelijk eenvoudig: we tellen vanuit een kano.

Kanoën 

Gaffellibellen zitten met mooi weer vaak op de punt van dode takken of ze vliegen op en neer boven het water, vooral net na stroomversnellingen. Vanaf de kant is dit vrijwel niet te zien, maar in de kano zit je eerste rang. De libellen komen zelfs regelmatig op je kano of peddel zitten. Het is natuurlijk een heel gedoe als je een kano mee moet nemen en daarna terug moet zien te komen bij het beginpunt. Gelukkig kun je bij Schurenhof in Vlodrop kano’s huren: je kunt dan twaalf kilometer lang gaffellibellen tellen, daarna word je opgehaald. Dit stuk van de Roer is toevallig ook net het beste deel voor libellen. Het maakt het tellen een stuk eenvoudiger, maar meteen ook veruit de langste telroute in het meetnet. De aantallen wisselen van jaar tot jaar, maar op goede dagen kun je onderweg meer dan honderd gaffellibellen tegenkomen. 

Rijk aan leven

Uiteraard leven in de Roer niet alleen gaffellibellen, er zitten ook kleine tanglibellen bij de grindstrandjes. De kleine tanglibel is ook een zeldzame soort in Nederland, dus gevonden exemplaren worden meteen meegeteld. Vooral de weidebeekjuffers zijn talrijk. De Roer is een prachtig riviertje met veel structuur en met veel ander leven in en langs het water. Er broeden oeverzwaluwen in de steile oevers, je komt onderweg regelmatig ijsvogels en grote gele kwikstaarten tegen en overal zie je sporen van bevers. Het is dan ook niet verrassend dat het nooit een probleem is om mensen te vinden die op deze route willen tellen.

Tekst en beeld: Roy van Grunsven, De Vlinderstichting