Natuurjournaal 10 oktober 2025

De naam van deze houtaantastende schimmels, elfenbankje, laat natuurlijk al zien hoe ze van oudsher tot de verbeelding spreken. Ook zonder alle bijgeloof zijn het bijzondere organismen. Er komen meerdere soorten elfenbankjes voor in Nederland. Het zijn saprotrofe schimmels: ze halen voedingsstoffen uit dode en rottende organismen. In het geval van het tweekleurig elfenbankje zijn dat berken. Elfenbankjes helpen bij het rottingsproces en breken complexe organische materie af tot eenvoudige voedingsstoffen. Elfenbankjes zijn buisjeszwammen. Er zijn geen lamellen of plaatjes te zien waarin de sporen worden gevormd, in plaats daarvan zie je vele gaatjes of poriën. Dat zijn de uitgangen van de buisjes, waardoor de langwerpige sporen het vruchtlichaam verlaten als ze rijp zijn.

De onheilspellende naam van de satansboleet is een voorbode van zijn giftigheid. Blijkbaar werd de naamgever van de paddenstoel, mycoloog dr. Lenz, zelf ziek tijdens het beschrijven ervan. Maar iedereen met een reukvermogen wordt niet bepaald verleid tot het eten van een satansboleet: de volgroeide vruchtlichamen verspreiden een geur die aan rottend vlees doet denken. Toch zijn er gevallen van vergiftiging bekend. Dat zijn dan misschien jonge satansboleten geweest, die ruiken nog niet zo sterk. Als het vruchtvlees van de satansboleet beschadigd raakt, kleurt het blauw. Satansboleten groeien met name bij volwassen eiken en beuken, het liefst op kalkrijke bodems. Ze kunnen aardig groot worden.   

Tekst: Karen Bosma, Nature Today
Beeld: Lucien Rommelaars, Saxifraga; Jan Vogel, Waarneming.nl