Red de tjakkers in je tuin!
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
Hoorde je ook tjakkende Kramsvogels in of rond je tuin de afgelopen dagen? ‘Tjakker’ of ‘tjaklijster’ zijn volksnamen voor de Kramsvogel, een lijsterachtige van Merelformaat. Ook het postuur komt goed overeen met dat van een Merel maar de grijze kop en stuit en de kastanjebruine rug maken hem goed herkenbaar. In Wallonië nestelen nog heel wat Kramsvogels, in Vlaanderen echter zijn ze als broedvogel haast verdwenen. We kennen ze dus best als doortrekker of wintergast, op de dool omdat voedsel in het noorden schaars of onbereikbaar wordt.
Zeker na hevige sneeuwval worden vaak grotere aantallen Kramsvogels (Turdus pilaris) gezien, we spreken dan over ‘sneeuwtrek’. Dergelijke uittochten gebeuren in de dierenwereld steeds uit pure noodzaak. Zeker in fruit- of bessenarme jaren zijn de risico’s voor deze soort zeer groot. En tot overmaat van ramp, is dat laatste ook nu het geval.
In december en in de eerste helft van januari werden in Vlaanderen al meer Kramsvogels gezien dan normaal. Wellicht omwille van de zware koudegolf die eerder in december Oost-Europa teisterde. Maar sinds 19 januari zien we plots een stevige toename in de aantallen, vogels die tevergeefs proberen de sneeuw nog te ontvluchten.
Januari was nu al goed voor bijna 40.000 meldingen in waarnemingen.be en de maand is nog niet om. Tot voor de sneeuwval van het afgelopen weekend werden er doorgaans 1000 à 3000 Kramsvogels per dag gemeld, maar op 21 januari zorgde de sneeuwtrek voor een veelvoud daarvan. De hoogste aantallen, die over het westen van het land trokken, moeten we grotendeels hebben gemist; tellers staan in deze tijd van het jaar immers zelden paraat op de ijskoude uitkijkplaatsen. In het Nederlandse Den Haag echter, werden op zaterdag meer dan 6000 zuidwaarts vliegende Kramsvogels geteld. Een voorbode. Dat was maandag te merken in heel Vlaanderen: in Nieuwpoort en Gingelom telde men op korte tijd telkens ca. 1000 overtrekkende Kramsvogels en bij Montenaken in Limburg vlogen er 500 over. Ook op dinsdag ging de uittocht gestaag door: in Tienen werden op trektellen.nl 2506 tjakkers gemeld door Michaël Vandeput, een fervente trekteller die gealarmeerd was door de eerdere meldingen.
Het dieet van de Kramsvogel bestaat grotendeels uit appels in boomgaarden, regenwormen in weilanden en bessen. Maar dat vinden ze nu nog nauwelijks vanwege de sneeuw. Zo komen ze dus terecht op de voederplaats in de grotere tuin, om er zich uitzonderlijk en noodgedwongen tegoed te doen aan ander voedsel, zelfs vetbollen worden aanvaard! Pure miserie dus want ze zijn letterlijk uitgehongerd. Ringers stelden vast dat het gewicht van sommige vogels was afgenomen tot amper 87 gram, zo’n 20% onder het gemiddelde. Overleven primeert echter en de slechte conditie dwingt hen nu dichter bij ons, de mens. Van nature is de Kramsvogel nochtans een behoorlijk schuwe soort.
Die schrijnende honger is best zielig voor de vogels. Voor dierenliefhebbers daarentegen is het een kleintje om te voorzien in dat letterlijke appeltje voor de dorst. Vandaar onze oproep om zo lang de vorst en sneeuw aanhoudt appels te voorzien op de voederplaatsen, zeker in tuinen buiten de stadskern. Mogelijk heeft men in de buurtwinkel of in het warenhuis gedeukte, of met rotte plekken bezaaide appels die niet meer verkoopbaar zijn. De Kramsvogels kunnen er maar wel bij varen. In de aanloop naar ons Grote Vogelweekend op 2 en 3 februari, ben je immers best voldoende getraind om je voederplaats goed gevuld te houden.
Net als andere lijsters gedragen Kramsvogels zich soms bijzonder agressief met de bedoeling een voedselbron te monopoliseren. Daarin willen ze best wel ver gaan. Een Natuurpunt medewerker was zelfs getuige hoe drie kramsvogels zich er niet voor schaamden om een reebok weg te jagen, die een appeltje wou meepikken. Dat agressief gedrag is nogal eigen aan lijsters, zo verdedigen ook Merels een voedselterritorium en de meest fervente vechtersbaas is zonder twijfel het Roodborstje, eveneens een lijsterachtige. Maar laat ‘overleven’ hiervoor maar even een aanvaardbare reden zijn.
Wil jij ook graag je tuinvogels een handje helpen? Meer info over een vogelvriendelijke tuin, de herkenning van tuinvogels en het Grote vogelweekend vind je hier.
De Kramsvogel was ook 'Beest van de week' bij Ornelis en Rogiers op Q-Music. Herbeluister het fragment hier.
Tekst: Gerald Driessens, Natuurpunt Studie
Foto: Miel Ferdinande