Ogenschijnlijk natuurlijk, oog voor natuur?
Bericht uitgegeven door Natuurbericht [land] op [publicatiedatum]
Het ledenaantal van verscheidene natuurverenigingen is de laatste tien jaar toegenomen. Dit is ook het geval bij Natuurpunt, de meest prominente natuurorganisatie in Vlaanderen. Natuurorganisaties zijn wel degelijk meer maatschappelijk gedragen dan pakweg tien jaar geleden. Er worden meer mensen aangetrokken maar is dit ook een divers publiek? Het maatschappelijk draagvlak is versterkt, maar daarmee nog niet verbreed. Een ruimer publiek aantrekken vormt een benadering met oog voor de toekomst. Het is een toekomstgerichte aanpak, niet enkel voor natuurverenigingen maar ook voor de afnemende biodiversiteit en draagkracht van de aarde op zich.
Natuur wordt over het algemeen belangrijk gevonden door het grootste deel van de bevolking. Opiniepeilingen stellen vast dat mensen positief staan tegenover natuur. Deze mening omzetten in actieve steun, participatie en engagement, is daarentegen niet zo evident. Wanneer we kijken naar de leden van natuurorganisaties, blijken deze slechts een specifiek, klein deel van de bevolking aan te spreken. Het zijn voornamelijk hooggeschoolde, links politiek georiënteerde, autochtone personen die zich engageren in natuurverenigingen. Ook mannen en 35+’ers behoren tot deze groep. De belangstelling, deelname en betrokkenheid vanwege de gehele samenleving zijn nochtans cruciale aspecten van het maatschappelijk draagvlak.
Waarom wordt het ruimere publiek, waarvoor de natuur wel van belang is, toch niet aangetrokken door natuurverenigingen? Natuurorganisaties zouden hun aanpak meer moeten afstemmen op (wat leeft in) de samenleving om het contact en voeling met de maatschappij niet uit het oog te verliezen. Een van de knelpunten is de opvatting van professionals in natuurverenigingen dat het publiek te weinig natuurwetenschappelijke kennis bezit. Vaak zijn zij van de overtuiging dat meer kennis automatisch leidt tot een positieve houding ten aanzien van natuur. Er wordt dan ook voornamelijk ingezet op informeren en onderwijzen van de bevolking. Dit zorgt voor een eerder topdown werking met de nadruk op de motivatie van natuurdoelen. In deze hedendaagse flexibele en onzekere maatschappij is de burger kritischer en mondiger. Protest tegen natuurprojecten komt dan ook vaak voor. Actieve participatie en consultatie van de burger in natuurprojecten vormt een deel van de oplossing.
Oog hebben voor verschillende visies, waarden, houdingen en natuurbeelden die leven in de samenleving draagt bij tot het betrekken van een breder publiek. Natuurbeelden beantwoorden de vraag ‘wat natuur is’ voor mensen. Voor velen is een stadspark of het madeliefje tussen de straatstenen natuur, terwijl natuur voor anderen ‘wilde’ natuur is met een grote aanwezigheid en variëteit aan dieren -en plantensoorten. In contact komen met nieuwe ideeën, informatie, sociale situaties en nieuwe ervaringen opdoen kan de perceptie van mensen wijzigen. Het denkkader kan hierdoor aangepast worden. Laagdrempelige acties en activiteiten waar beleving en ervaringen opdoen centraal staan, kunnen dan ook een opstapje vormen tot een verder engagement. De aanwezigheid van verschillende maten en vormen van engagement speelt in op een meer divers publiek.
Gebaseerd op onderzoek uit 'Ogenschijnlijk natuurlijk, oog voor natuur?'
Tekst: Valérie Vermeiren