Waarom zijn akkervogels nog altijd stakkervogels?

Het symposium ‘Van de stakkers van de akkers naar de helden van de velden’ heeft akkervogels zowel in Nederland als België hoger op de politieke agenda gezet. Tal van regionale akkervogelinitiatieven kwamen van de grond, zowel bij overheden als bij landbouw- en natuurorganisaties. Maar nog steeds hebben veel akkervogels in Nederland en Vlaanderen het moeilijk. Een bloemlezing:

• Hoewel er enkele regio’s zijn waar de stand van de veldleeuwerik niet verder lijkt af te nemen, is de landelijke trend nog altijd dalende. Grootste knelpunt blijft een gebrek aan veilige nestplekken. Veldleeuweriken nestelen veelvuldig in intensief grasland. Dit is funest voor het broedsucces. Werkgroep Grauwe Kiekendief berekende dat in Groningen en Drenthe samen jaarlijks zo’n 24.000 tot 30.000 jonge veldleeuweriken in grasland omkomen door maaiactiviteiten.
• Ondanks vele inspanningen nam de grauwe gors in Vlaanderen tussen 2008 en 2017 af van 250 naar 45 broedparen. Het grootste knelpunt is hun povere broedsucces door onveilige nestplaatsen en tekort aan voedsel (insecten). De populatie vergrijst en sterft letterlijk uit.
• De patrijs is populair en er zijn veel initiatieven om de soort te hulp te schieten. Toch neemt ook deze nog altijd in aantal af. Hij heeft vooral te kampen met een gebrek aan insecten en een te laag aanbod aan veilige (ongemaaide, overjarige) vegetatie die kan dienen als nestplek.
• Het koeren van de zomertortel wordt steeds minder gehoord. In de jaren ’90 van de vorige eeuw herbergde Nederland nog 10.000 tot 12.000 broedparen. Recent veldonderzoek voor de nieuwe Vogelatlas wijst uit dat we nu niet veel verder komen dan 2.000 broedparen. Oorzaak is onder andere een te laag aanbod aan onkruidzaden in het landelijk gebied.
• De kleine en kwetsbare Nederlandse populatie grauwe kiekendieven kan zich alleen dankzij intensieve nestbescherming enigszins handhaven. In muizenrijke jaren is de reproductie voldoende, in daljaren is die beneden de maat. Het is afwachten of de grauwe kiekendief het ook op de langere termijn zal redden.

Nieuwe actie voor akkervogels is hard nodig

Het is dus de hoogste tijd het lot van de stakkers van de akkers om te buigen. Daarom organiseren Natuurpunt, Vogelbescherming Nederland en Werkgroep Grauwe Kiekendief op zaterdag 21 oktober een vervolgsymposium over akkervogels. Waarom hebben veel akkervogels het nog altijd zo moeilijk? Wat hebben we over ze geleerd? Wat is de betekenis geweest van agrarisch natuurbeheer en welke lessen kunnen we trekken voor de komende tien jaar?

Het zoeken naar antwoorden op deze vragen doen we aan de hand van een aantal boeiende sprekers uit binnen- en buitenland. Zo leren we meer over de beschermingsaanpak voor de patrijs in Duitsland en de grauwe gors in Schotland. In het panelgesprek komen we tot de hamvraag: hoe kunnen we bereiken dat we in onze landbouwgebieden akkervogels kunnen blijven zien en horen?

Het symposium vindt plaats in het provinciehuis van Leuven en staat open voor alle bij akkervogels betrokkenen, waaronder onderzoekers, medewerkers van landbouw- en natuurbeschermingsorganisaties, beleidsmedewerkers en vrijwilligers. Deelname is gratis, maar inschrijven is verplicht (maximaal 200 plaatsen). Aanmelden kan tot 14 oktober via de website van Natuurpunt.

Programma Akkervogelsymposium 21 oktober 2017

09:15 uur - Ontvangst met koffie

10:00 - 12:15 uur

• Een terugblik op 10 jaar akkervogelbeheer  Olivier Dochy, provincie West-Vlaanderen
• Organisatie en resultaten van akkervogelmonitoring in Vlaanderen  Luc Debruyn, INBO
• Punttellingen (MAS), een krachtige methode voor monitoring  Wouter Vansteelant, Werkgroep Grauwe Kiekendief
• Over biodiversiteit en natuurbescherming in agrarisch gebied  David Kleijn, WUR

Middaglunch en postersessie (pdf; 0,3 MB)

13:45 - 17:00 uur - Case studies en panelgesprek

• How to save the partridge? Results from 14 years of partridge conservation in a project area in central Germany Eckhard Gottschalk, Universiteit Göttingen
• Targeted agri-environment schemes for the Corn Bunting in Scotland  Jeremy Wilson, RSPB Scotland
• De zwanenzang van grauwe gors in Vlaanderen  Robin Guelinckx, Werkgroep Grauwe Gors
• Tien jaar bijleren over veldleeuwerik  Henk Jan Ottens, Stichting Werkgroep Grauwe Kiekendief
• Akkervogels in een natuur-inclusieve landbouw – panelgesprek

• Wiebren van Stralen, programmaleider Living Labs natuurinclusieve landbouw
• Lieve de Schampelaere, voorzitter Natuurpunt
• Peter Harry Mulder, akkerbouwer in Groningen
• David Kleijn, hoogleraar plantenecologie en natuurbeheer WUR

•  Nabeschouwing Toon Denys, gedelegeerd bestuurder Vlaamse Landmaatschappij (VLM)

17:00 - 18:00 uur - Receptie

Aanmelden kan via de website van Natuurpunt

Tekst: Jules Bos, Vogelbescherming Nederland, Freek Verdonckt, Natuurpunt & Oike Vlaanderen, Werkgroep Grauwe Kiekendief
Foto's: Jochem Sloothaak, Brabants Landschap (leadfoto: patrijzen); Birdphoto.nl; Hugo Willocx