insecten op doek - primair

Automatische camera om insecten te tellen en te herkennen

De Vlinderstichting, EIS Kenniscentrum Insecten, Naturalis Biodiversity Center
24-MEI-2018 - Een groep wetenschappers ontwikkelt een geautomatiseerde camera voor het tellen van insecten. Met dit systeem kan 24 uur per dag voor langere tijd op één locatie het aantal aanwezige insecten geteld worden. Hiermee kunnen we op een goedkopere manier dan tot nu toe mogelijk was een indruk krijgen van de Nederlandse insectenfauna.

Voor dagvlinders, zoals dit klein koolwitje, zijn er landelijke trends vanaf 1992Wetenschappelijk onderzoek naar insecten is in een stroomversnelling gekomen door recente publicaties over alarmerende achteruitgang van insectenaantallen in West-Europa en ook in Nederlandse natuurgebieden. Het in kaart brengen van de achteruitgang van insecten is zeer arbeidsintensief; toch is het essentieel dat de insectenstand intensief gemonitord wordt. Voor dagvlinders en libellen is er al een goed werkend meetnet, een nachtvlindermeetnet wordt opgebouwd en dit jaar is gestart met het bijhouden van hommels. Van andere groepen zijn er nog geen structurele landsdekkende tellingen. Met het moderne systeem voor beeldherkenning dat verwerkt is in deze nieuwe camera verwachten onderzoekers veel makkelijker insecten te kunnen tellen. Daardoor kunnen zij ook op meer plaatsen tegelijk waarnemingen verrichten. De inzet van deze automatische telcamera kan bijdragen aan de totstandkoming van een landelijk meetnetwerk voor de insectenstand. De software in de camera’s maakt het mogelijk om de insecten geautomatiseerd te tellen en hun grootte te meten zonder de insecten te vangen. De camera kan met de software ook de verschillende soorten insecten onderscheiden. De software wordt bij Naturalis ‘getraind’ met een fotodatabase van enkele miljoenen foto’s verzameld door de amateurs en specialisten van Waarneming.nl. Deze database is door zijn omvang en kwaliteit uniek in de wereld, en Nederland is momenteel het enige land ter wereld waar deze ontwikkeling mogelijk is.

EIS Kenniscentrum Insecten en De Vlinderstichting zijn bezig met de opzet van een hommelmeetnetHet is al jaren bekend dat veel insectensoorten achteruitgaan, maar het is pas recent duidelijk geworden dat dit heeft geleid tot een sterke afname van de totale biomassa van insecten. Insecten vervullen niet alleen een belangrijke rol voor onder meer bestuiving en afbraak van organisch materiaal, maar ze zijn ook belangrijk voedsel voor een groot deel van onze vogels en zoogdieren. Zo vermoedt men dat de achteruitgang van insecten een belangrijke factor is in de achteruitgang van onze weide- en akkervogels. Dit heeft grote gevolgen voor de ecosystemen in Nederland. Het is waarschijnlijk dat de achteruitgang van insecten meer dan één oorzaak kent. Naast de toename in het gebruik van bestrijdingsmiddelen, hebben veranderingen in landgebruik ook een rol gespeeld. Een onderbelichte en nog weinig onderzochte oorzaak is de invloed van de verhoogde stikstofdepositie op de nutriënthuishouding van plantensoorten. Veel soorten insecten, waaronder vlinders en bijen, zijn voor hun voedsel afhankelijk van een beperkt aantal soorten planten. Een veranderde voedingswaarde van deze planten leidt mogelijk tot het verdwijnen van insectensoorten. Met behulp van deze nieuwe camera kunnen we hopelijk de vinger aan de pols houden wat betreft de insecten in Nederland.

De camera wordt ontwikkeld door Naturalis Biodiversity Center, in samenwerking met EIS Kenniscentrum Insecten, Radboud Universiteit Nijmegen, COSMONiO Imaging BV, De Vlinderstichting, Vogelbescherming en Waarneming.nl. Prototypes worden nog deze zomer getest.

Tekst: Naturalis Biodiversity Center & Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling